Hemelverschijnselen

De binnenste planeet Mercurius bereikt zijn grootste schijnbare afstand ten westen van de zon. Tijdens de ochtendschemering moet hij vrij eenvoudig te vinden zijn, laag aan de oostelijke hemel. Probeer het tussen 06.00 en 06.15 uur; gebruik eventueel een verrekijker.

Vandaag staat de planeet Saturnus in oppositie met de zon. Dat betekent dat hij zich tegenover de zon aan de hemel bevindt. Hij komt dus op rond zonsondergang, is de gehele nacht zichtbaar en gaat pas rond zonsopkomt weer onder. Tegen middernacht staat Saturnus hoog in het zuidzuidoosten, in het sterrenbeeld Waterman.

Rond 21.00 uur (een uur na zonsondergang, als het nog schemert) staat de maan laag aan de zuidzuidwestelijke hemel. Op kleine afstand rechts van de maan staat Antares, de helderste ster in het Dierenriemsterrenbeeld Schorpioen.

Eerste Kwartier (08.05 uur). De half verlichte maan staat rond 21.00 uur, tijdens de avondschemering, laag boven de zuidzuidwestelijke horizon.

Wijde samenstand van de wassende maan en de planeet Saturnus, op geruime afstand links van de maan. Aan het begin van de nacht, rond 21.30 uur, staan de twee hemellichamen al vrij hoog aan zuidoostelijke hemel, in het sterrenbeeld Waterman. Om 01.00 uur (17 september) bereiken ze hun hoogste stand in het zuiden; de heldere ster die je veel lager boven de horizon ziet staan is Fomalhaut, in het sterrenbeeld Zuidervis.

Vannacht zie je de geringde planeet Saturnus op enige afstand rechts van de maan. Bekijk de samenstand rond 22.00 uur, vrij hoog in het zuidoosten. In de loop van de avond komen de twee hemellichamen steeds hoger aan de hemel te staan.

Volle Maan (04.34 uur). In de vroege ochtenduren is tussen 04.13 en 05.15 uur een kleine gedeeltelijke maansverduistering zichtbaar. Tijdens het maximum, om 04.44 uur, zie je aan de rechterbovenrand van de maan een donker ‘deukje’ – de schaduw van de aarde. De maan staat dan vrij hoog in het zuidwesten. Ook de rest van het maanoppervlak is duidelijk minder helder dan normaal; die bevindt zich in de zogeheten bijschaduw.

Begin van de astronomische herfst (14.43 uur). De zon beweegt van noord naar zuid over de evenaar, en rond deze datum duren dag en nacht overal op aarde even lang. Tegen middernacht zie je aan de oostnoordoostelijke hemel een fraaie wijde groepering van de afnemende maan, de heldere planeet Jupiter (op grote afstand linksonder de maan) en de ster Aldebaran in het sterrenbeeld Stier, vrijwel recht onder de maan.

Samenstand van de maan en de planeet Jupiter, op enige afstand rechtsonder de maan. Kijk tegen middernacht, vrij laag in het oostnoordoosten.

Laatste Kwartier (20.49 uur). Rond middernacht zie je de half verlichte maan laag in het noordoosten; op grote afstand rechts van de maan staat de heldere planeet Jupiter.