Vanaf 2007 hebben astronomen duizenden korte, heldere uitbarstingen van radiostraling waargenomen die afkomstig lijken te zijn van extreem compacte objecten zoals als neutronensterren en mogelijk ook zwarte gaten. Deze zogeheten snelle radioflitsen duren slechts een duizendste van een seconde, maar voeren een enorme hoeveelheid energie mee – genoeg om een compleet sterrenstelsel (kortstondig) te overstralen. Hoe ze precies ontstaan is nog steeds niet helemaal duidelijk.
Met behulp van een nieuwe techniek hebben astronomen van het Massachusetts Institute of Technology (MIT) de oorsprong vastgesteld van minstens één van die snelle radioflitsen. Hun onderzoek richtte zich op FRB 20221022A – een eerder ontdekte snelle radioflits die in een sterrenstelsel op 200 miljoen lichtjaar afstand werd geregistreerd. Dat gebeurde met behulp van CHIME, een Canadese radiotelescoop die heel geschikt is voor het detecteren van snelle radioflitsen.
Om de precieze locatie van het radiosignaal te kunnen bepalen, hebben de onderzoekers diens ’scintillatie’ geanalyseerd – een verschijnsel dat vergelijkbaar is met het fonkelen van de sterren aan de nachtelijke hemel. Door de aldus ontstane helderheidsfluctuaties van FRB 20221022A te bestuderen, hebben de MIT-wetenschappers vastgesteld dat de radioflits afkomstig moet zijn geweest uit de naaste omgeving van een compact hemellichaam, in plaats van ver daarvandaan, zoals sommige modellen voorspellen. Deze laatste voorspellen dat snelle radioflitsen ontstaan als onderdeel van een schokgolf die zich van het centrale object verwijdert.
Het team schat dat FRB 20221022A op maximaal tienduizend kilometer van een roterende neutronenster is ontstaan. Dit maakt het waarschijnlijk dat de uitbarsting plaatsvond in de magnetosfeer van de neutronenster – de sterk magnetische omgeving van deze uiterst compacte ster. Daarmee is voor het eerst het overtuigende bewijs geleverd dat snelle radioflitsen in de magnetosferen van extreem compacte objecten kunnen ontstaan. (EE)
MIT scientists pin down the origins of a fast radio burst