Australische onderzoekers hebben in opgeslagen laag-frequente data van de Murchison Widefield Array – een voorloper van de in aanbouw zijnde Square Kilometre Array (SKA) – een bijzonder bron van radiostraling ontdekt. Het object produceert elke drie uur een puls van radiostraling die dertig tot zestig seconden duurt. Daarmee is dit de langdurigste radio transient (‘vluchtige radiobron’) die ooit is waargenomen.
Langperiodieke radio transients zijn een betrekkelijk nieuwe ontdekking en het is nog steeds niet duidelijk hoe ze radiogolven genereren. Maar bij de meest recente ontdekking denken de onderzoekers ook de waarschijnlijke bron van de uitbarsting van radiostraling te hebben geïdentificeerd.
Alle transients die tot nu toe waren gedetecteerd bevonden zich diep in ons dichtbevolkte Melkwegstelsel, temidden van ontelbare sterren, waardoor zich maar moeilijk liet vaststellen waar de radiogolven precies vandaan kwamen. Maar de nu ontdekte transient, met de aanduiding GLEAM-X J0704-37, werd ontdekt in een relatief leeg buitengebied van de Melkweg op ongeveer vijfduizend lichtjaar van de aarde. Hierdoor kon de bron van het verschijnsel – een ster in het zuidelijke sterrenbeeld Puppis (Achtersteven) – snel worden opgespoord met een andere voorloper van SKA: de MeerKAT-radiotelescoop in Zuid-Afrika. Uit vervolgwaarnemingen met een optische telescoop in Chili blijkt dat het om een rode dwergster gaat.
Rode dwergen zijn de meest voorkomende sterren in het heelal. Ze hebben veel minder massa dan de zon en stralen ook minder fel. Zo’n kleine ster is eigenlijk niet in staat om zoveel radiostraling te produceren als nu is waargenomen. Het vermoeden bestaat dan ook dat hij gezelschap heeft van een ander object – waarschijnlijk de kern van een uitgedoofde ster, een zogeheten witte dwerg. Tezamen produceren ze de pulsen van radiostraling.
Het team werkt aan vervolgwaarnemingen die de aard van het stersysteem definitief moeten blootleggen. Bij het doorspitten van de archieven van de Murchison Widefield Array ontdekten de astronomen dat GLEAM-X J0704-37 al minstens sinds de ingebruikname van deze radiotelescoop, tien jaar geleden, actief is, maar wellicht is hij dat al veel langer. In dat geval kunnen er in de archieven van andere radiotelescopen nog veel meer detecties van het traag pulserende radio-object te vinden zijn. (EE)
Astronomers May Have Discovered the Answer to a Mysterious Stellar Event