Dynamics and stellar populations of small stellar systems

Op 14 mei 2012 promoveerde Mark den Brok aan het Kapteyn Astronomisch Instituut van de Rijks Universiteit Groningen op zijn onderzoek naar elliptische dwergmelkwegstelsels.

Dit proefschrift beschrijft onderzoek naar elliptische dwergmelkwegstelsels. In het eerste deel van dit proefschrift is voornamelijk gekeken naar waarnemingen van dwergmelkwegstelsels in de Coma cluster. Aan de hand van foto’s van deze melkwegstelsels hebben we gekeken naar eigenschappen van deze melkwegstelsels, zoals kleur en grootte. Het licht van deze sterrenstelsels is echter nog verder te ontleden in een spectrum, zoals in een regenboog wit zonlicht wordt onleed. Aan de hand van een spectrum is te bepalen hoe snel een ster van ons af, of naar ons toe beweegt.

Ook zijn zo de snelheden van sterren in vier nabije dwergmelkwegstelsels en een bolhoop van sterren bestudeerd. We kunnen voorspellen wat de snelheden zijn van sterren in deze melkwegstelsels. De sterren in deze melkwegstelsels bewegen zich nogal chaotisch. Om de bewegingen van sterren in elliptische dwergmelkwegstelsels te vergelijken met modellen, was het in het verleden gebruikelijk om naar de spreiding in snelheden van groepen sterren te kijken, om zo de hoeveelheid ’willekeurige bewegingen’ van de sterren te bepalen. In dit onderzoek wordt aangetoond zien dat een dergelijk procedé niet nodig en zelfs onwenselijk is, omdat het ten koste gaat van de nauwkeurigheid van de waarnemingen.

Met onze nieuwe methode vinden we dat de massa in het midden van de bolhoop M15 veel hoger is dan men aanvankelijk vond met traditionele methodes. Dit zou heel spectaculair verklaard kunnen worden door de aanwezigheid van een zwart gat. Echter, sterrenkundige theorie voorspelt een grote hoeveelheid neutronensterren en witte dwergen (de afvalproducten van stellaire evolutie) in het centrumvan deze bolhoop, waardoor er veel meer massa aanwezig is dan men direct kan zien. Dit onderzoek sluit de aanwezigheid van een zwaar zwart gat min of meer uit.

Maandag 14 mei 2012, 12.45 uur.
Kapteyn Instituut, Rijksuniversiteit Groningen
Academiegebouw
Broerstraat 5, Groningen
Promotors:
Prof. dr. R.F. Peletier
Prof. dr. E.A. Valentijn