De Nederlandse Onderzoekschool voor Astronomie (NOVA) bezoekt scholen in het primair en voortgezet onderwijs met interactieve voorstellingen. We hebben een opblaasbare koepel, een scherm en een volledig virtuele variant.
Archieffoto van de koepel met een klas leerlingen en André Kuipers. (c) Techniekpact/Marco de Swart
Onze interactieve voorstellingen sluiten aan op de onderwijspraktijk. We passen de voorstellingen aan het niveau van de leerlingen aan, en kunnen bepaalde onderwerpen desgewenst extra aandacht geven. Ook worden de interesses en de vragen van de leerlingen meegenomen in de lessen. En dankzij onze moderne software kunnen we gebruikmaken van recente beelden van ESA, ESO en NASA, en van gegevens van Nederlandse telescopen.
Lees verder na de afbeelding.
De leerlingen zitten langs de wand, de presentator zit in het midden. (c) NOVA
Voorstelling op maat
Als de school bijvoorbeeld met een project over Mars bezig is, dan vliegt onze operator vanaf de aarde via de maan naar Mars. Op Mars aangekomen beschikken we over beelden die door Marsrovers zijn gemaakt. Bij een project over de oerknal kunnen we de tijd versneld terugspoelen en zo terug naar de oerknal reizen. Als het over sterrenbeelden gaat, dan kunnen we vooruitspoelen om te tonen dat sterrenbeelden er over tienduizend jaar heel anders uitzien. Voor de hoogste klassen van het vwo werken we nu aan een project om live of semi-live gegevens van Nederlandse telescopen te gebruiken.
De koepel: daar kan geen VR of AR tegenop
Al sinds 2010 bezoeken we scholen met ons mobiele, opblaasbare planetarium. In de koepel worden de leerlingen ondergedompeld in het heelal. Daar kan geen VR of AR tegenop. De leerlingen zitten op kussentjes langs de binnenrand van het planetarium. Ze leunen met hun rug tegen de wand. Onze 'operator', een sterrenkundestudent, zit in het midden met een snelle laptop en een speciale beamer. Van daaruit stuurt de operator de interactieve planetariumvoorstelling. Overigens beheert oud-NOVA-medewerker Jaap Vreeling sinds 2021 een mobiel planetarium op Sint Eustatius.
Lees verder na de afbeelding.
De koepel van het mobiele planetarium is 3,25 meter hoog en meet 6,5 meter in doorsnee. (c) NOVA
Mobiel planetarium op afstand: voor online of hybride les
Ons mobiel planetarium is ook compleet online beschikbaar. Onze studenten geven dan via een snelle internetverbinding een online voorstelling in Teams. De school projecteert de voorstelling op een scherm en leerlingen kunnen vanuit huis mee doen. Natuurlijk is er, zoals bij al onze voorstellingen, veel ruimte voor interactie. Bij de virtuele voorstelling is het belangrijk dat het lokaal verduisterd kan worden.
Lees verder na de afbeelding.
Het planetarium op afstand. (c) NOVA
Veelgestelde vragen
1. Hoeveel leerlingen passen er in de koepel?
Maximaal 30. We hebben het liefst één klas tegelijk. Dat geeft rust en overzicht. We vinden het fijn als de docent meedoet. Als de koepel op een mogelijk drukke plek staat, dan stellen we het op prijs als er iemand, bijvoorbeeld een conciërge, buiten de koepel een oogje in het zeil houdt.
2. Hoe lang duurt een voorstelling?
Wij houden 50 minuten aan per voorstelling. Maar desgewenst kan het korter of langer. Dat kunnen we van te voren telefonisch of per e-mail bespreken als we de details doornemen.
3. Hoeveel klassen kan ik op een dag kwijt?
Houd rekening met vijf à zes voorstellingen. Let op, dit is een vuistregel. We nemen de mogelijkheden graag telefonisch of per e-mail door. Verder hebben we een uur nodig om op te bouwen. Dus als de school om 8.30 uur de eerste voorstelling wil doen, dan staan wij om 7.30 uur voor de deur. We hebben ook een uur nodig om af te breken.
4. Hoe groot moet het lokaal zijn?
De koepel is 3,25 meter hoog en 6,5 meter in diameter. In veel standaard lokalen past dat net. Vaak maakt de school plaats in een gymzaal of aula. Het is fijn als de koepel op een rustige plek staat, want de wanden van de koepel zijn dun. Dus het is storend als er mensen buiten de koepel praten. Als de koepel op een mogelijk drukke plek staat, dan vragen we of er iemand, bijvoorbeeld een conciërge, in de gaten kan houden of er niet te veel rumoer ontstaat. En goed om te weten: we zetten de koepel nooit buiten, want daar is het wel erg licht. Bovendien slijt de koepel buiten snel en is de kans groot dat het doek nat wordt. De koepel heeft overigens geen verduisterde ruimte nodig. Het platte scherm en de virtuele lessen wel.
5. Kunnen we het bezoek voorbereiden of na afloop iets doen?
Ja, natuurlijk. Graag zelfs. Kijk bijvoorbeeld op onze pagina met lesmateriaal. Voor de bovenbouw van het PO en de onderbouw van het VO zijn bijvoorbeeld interessant: Een reis naar Mars en Springen op de maan. Een aanrader voor de bovenbouw van het VO is Zoektocht exoplaneten. Vwo-5 en vwo-6 kunnen aan de slag met Maak zelf het Hertzsprung-Russell-diagram. Verder vinden onze presentatoren het altijd leuk als er vragen zijn. Dus u kunt de leerlingen van te voren vragen laten bedenken. Die vragen kunnen gaan over planeten, sterren, zwarte gaten en andere objecten in het heelal, maar vragen over sterrenkunde studeren of onderzoek doen, mogen natuurlijk ook.
6. Wat kost het?
Scholen in het primair onderwijs kunnen een dag met voorstellingen boeken voor 435 euro. Scholen in het voortgezet onderwijs betalen 490 euro en kunnen het speciale budget van de Cultuurkaart inzetten. Virtuele lessen zijn 300 euro voor een dag. Voor evenementen buiten het onderwijs is het planetarium soms ook beschikbaar. Daarvan is de prijs op aanvraag.
7. Hoe kan ik het planetarium boeken?
Stuur een mail naar nova@astronomie.nl met uw contactgegevens en informatie over uw ideeën en mogelijke data. Wij nemen vervolgens contact met u op om te kijken naar de planning, de coronamaatregelen en eventuele wensen voor het programma.
Boek nu via: nova@astronomie.nl
Foto-impressie
Klik hieronder op de foto's voor een grote versie.
