Een team van astronomen onder leiding van de Chinese promovenda Ping Zhou heeft een nieuwe veranderlijke magnetar ontdekt. De ontdekking van deze 9e magnetar in zijn soort is gedaan binnen een COSPAR Capacity Building Workshop voor jonge onderzoekers in ontwikkelingslanden. Mogelijk vormde de magnetar (een ultramagnetische neutronenster) een dubbelster met een anti-magnetar. De resultaten van het onderzoek worden gepubliceerd in het tijdschrift Astrophysical Journal Letters.
Wanneer een zware ster in een supernova-explosie aan het einde van zijn leven komt, ontstaat een neutronenster of zwart gat. Een veranderlijke magnetar is een neutronenster met een ultrasterk magnetisch veld die plotseling oplicht en weer langzaam uitdooft. Slechts acht van dergelijke magnetars waren bekend.
Zhou deed gedurende de COSPAR-training onderzoek naar de nabije supernovarest SNR Kes 79. Op röntgenbeelden door ESA's röntgensatelliet XMM-Newton uit 2008 en 2009 ontdekte zij ten zuiden van de supernovarest een heldere bron die daar in 2007 nog niet was te zien. Ping Zhou: “Een nieuw object ontdekken is het beste dat mij is overkomen voor mijn carrière, zeker omdat het een zeldzame magnetar is. Het is als een kinderdroom die uitkomt.”
De ontdekte magnetar 3XMM J186536.6+003317 zendt elke 11,56 seconden een röntgenpuls uit, en draait daarmee het traagst om zijn as van alle bekende veranderlijke magnetars. Zijn leeftijd en afstand geven aan dat er waarschijnlijk een connectie bestaat met de nabije supernovarest en de anti-magnetar die in het centrum daarvan te vinden is. Een anti-magnetar is een neutronenster die met een extreem laag magnetisch veld is ontstaan. Mogelijk vormden de magnetar en de anti-magnetar een dubbelster die is ontkoppeld door de supernova-explosie.
COSPAR is de International Committee On Space Research, en de COSPAR Capacity Building Workshops zijn gericht op jonge onderzoekers in ontwikkelingslanden. Coauteur Mariano Mendez (RuG),voorzitter van de COSPAR-commissie die de workshops organiseert, begeleidde Zhou die in september 2013 deelnam aan een workshop in China. In de workshops worden vrij toegankelijke astronomische datasets gebruikt om onderzoeksvaardigheden te trainen. Mendez: “Op deze manier proberen wij jonge onderzoekers te helpen bij de moeilijkste eerste stappen. Alle data en software zijn openbaar, maar voor het gebruik moeten mensen worden opgeleid. Dit fantastische resultaat van Zhou laat zien dat deze workshops werken.”
Meer informatie:
Kapteyn Instituut, Groningen
Artikel