De Groningse astronoom Léon Koopmans heeft een NWO Vici-beurs toegekend gekregen van 1,5 miljoen euro voor zijn onderzoek naar de donkere materiestructuur van het heelal op kleine schaal. Volgens de laatste inzichten bestaat bestaat het heelal voor 27 procent uit deze donkere materie, waarvan de aard en herkomst onbekend zijn.
De Nederlandse Organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek (NWO) heeft dit jaar in totaal aan 31 excellente senior onderzoekers een Vici toegekend. 202 onderzoekers hadden een aanvraag ingediend. De Vici-beurs maakt deel uit van de Vernieuwingspuls van NWO. Met het geld kunnen de onderzoekers in vijf jaar tijd een vernieuwende onderzoekslijn ontwikkelen en een onderzoeksgroep opbouwen.
Omdat donkere materie onzichtbaar is - het straalt geen licht uit - en geen wisselwerking aangaat met gewone materie zijn zijn eigenschappen onbekend. Een van de weinige manieren om meer te leren over donkere materie is door zijn zwaartekrachtseffecten te bestuderen. Wanneer twee objecten precies op een lijn staan buigt de zwaartekracht van het voorste zware object het licht van het achterliggende object af. Dit effect noemen we een zwaartekrachtslens. De donkere materie verstoort dit effect.
Léon Koopmans en zijn team zullen de donkere materiestructuren onderzoeken via hun lenswerking. "Deze Vici-beurs maakt het mogelijk ons voor te bereiden op de revolutie die de ESA-satelliet Euclid teweeg zal brengen. Het aantal zwaartekrachtslenzen zal binnen vijf tot tien jaar verduizendvoudigd zijn. Ze zullen ons vertellen of we met de huidige theorieën over donkere materie op het juiste spoor zitten of dat ze moeten worden aangepast", zegt Koopmans.
De komende jaren zullen Koopmans en zijn team nieuwe technieken ontwikkelen die nodig zijn om zwaartekrachtslenzen te vinden en te analyseren. Ze zullen eerst worden toegepast op de Kilo-Degree Survey (KiDS) waarbij naar verwachting in de komende jaren honderden zwaartekrachtslenzen worden gevonden. KIDS is een van de drie surveys die worden uitgevoerd met de VLT Survey Telescope en de OmegaCam.
Aardwetenschapper Wim van Westrenen (Vrije Universiteit) heeft ook een Vici-beurs ontvangen. Hij zal onderzoek doen naar de vroegere waterhuishouding van de maan. Mogelijk volgt hieruit een nieuwe kijk op de vroegste watercyclus van onze eigen planeet.