Dit jaar zijn de omstandigheden gunstig om vallende sterren te zien van de Perseïdenzwerm. Tijdens het hoogtepunt van deze meteorenzwerm, in de nacht van 12/13 augustus, gaat de maan al vroeg onder en kunnen we ook zwakkere meteoren zien. En als ook het weer meewerkt, kunnen we tot wel honderd vallende sterren per uur zien!
Elke nacht verschijnt er een aantal vallende sterren aan de hemel. Met een beetje geluk zien we er één langs schieten als we een tijdje buiten staan. Vallende sterren zijn geen echte sterren die naar beneden vallen, maar kleine steentjes die vanuit de ruimte de dampkring van de aarde binnendringen. Zo'n brokje steen heeft in de ruimte een grote snelheid van vele tientallen kilometers per seconde en als het de dampkring binnenkomt, remt de lucht het steentje af. Het wordt dan heet en verdampt op een hoogte van zo'n tachtig tot honderd kilometer. Het lichtverschijnsel dat we zien is niet van het steentje zelf, maar van de lucht er omheen die ook sterk wordt verhit en gaat gloeien. Dit lichtverschijnsel noemen we een meteoor.
Enkele malen per jaar zijn er veel meer meteoren te zien dan normaal. De aarde in zijn baan kruist dan de baan van een wolk stofdeeltjes, achtergelaten door een komeet. Elk jaar in augustus kruist de aarde de baan van de komeet Swift-Tuttle, die behoorlijk wat gruis heeft verspreid. Dit veroorzaakt een mooie meteorenzwerm die elk jaar terugkeert rond 12 augustus: de Perseïden. Juist doordat deze in de zomer zichtbaar zijn, zijn ze bij een breed publiek bekend. Veel vakantiegangers zitten in deze tijd in een mooie donkere omgeving en genieten 's avonds van een prachtige sterrenhemel.
De Perseïden zijn vernoemd naar het sterrenbeeld Perseus. De reden hiervoor is dat alle vallende sterren die bij de komeet Swift-Tuttle horen, uit de richting van het sterrenbeeld Perseus lijken te komen. Als we de lijn van een Perseïde doortrekken in de richting waar die vandaan kwam, kom deze in dit sterrenbeeld uit. Het punt aan de hemel waar alle meteoren vandaan lijken te komen, heet de radiant. Het is slechts een denkbeeldig punt, want in werkelijkheid bewegen de meteoren evenwijdig aan elkaar. Dit effect zien we bijvoorbeeld ook bij treinrails. Twee rails van een spoor lopen ook evenwijdig aan elkaar. Maar als we op het spoor staan, lijken de twee rails elkaar te naderen in de verte bij de horizon. Zo ook lijken meteoren vanuit één punt aan de hemel te komen.
Vanaf half juli verschijnen de eerste Perseïden al aan de hemel. Het zijn er dan nog heel weinig, maar het worden er in de weken erna steeds meer. Op 11, 12 en 13 augustus kunnen we enkele tientallen Perseïden per uur zien oplichten aan de hemel. Dan is het echt de moeite waard om een tijdje buiten te gaan liggen en naar de lucht te kijken. Het maximum van de zwerm valt dit jaar in de nanacht van 12 op 13 augustus. Daarna neemt de activiteit weer af en rond 24 augustus heeft de aarde de baan van komeet Swift-Tuttle helemaal verlaten.
Dit jaar zijn de omstandigheden erg gunstig voor de Perseïden. De maan kan namelijk behoorlijk storen. Als die 's nachts de hemel verlicht, zien we minder sterren en ook minder meteoren omdat de hemel minder donker is. Dit jaar is het gelukkig nieuwe maan op 10 augustus en zullen we er rond het hoogtepunt van de Perseïden geen last van hebben. Bij nieuwe maan is de maan namelijk niet te zien. De maan staat dan in de richting van de zon en wij kijken dan tegen de onzichtbare, donkere zijde aan. In de dagen direct na nieuwe maan gaat de smalle maansikkel al kort na de zon onder.
Ook de hoogte van de radiant aan de hemel bepaalt hoeveel vallende sterren we kunnen waarnemen. Des te hoger de radiant aan de hemel staat, des te meer vallende sterren zijn er te zien. In het begin van de avond staat het sterrenbeeld Perseus nog vrij laag en verschijnen er nog niet veel meteoren. Later in de nacht stijgt de radiant en neemt het aantal vallende sterren langzaam toe. Als de ochtendschemering begint, staat Perseus bijna recht boven ons hoofd. Er is dan elke minuut wel een vallende ster te zien!
De Koepel
Organisaties van meteorenwaarnemers in Nederland:
Werkgroep Meteoren
Dutch Meteor Society (DMS)