Op uitnodiging van ESO-directeur-generaal prof. Tim de Zeeuw hebben bestuurders van Nederlandse universiteiten eind augustus in informele sfeer een werkbezoek gebracht aan de grote ESO-telescopen in Chili. De delegatie bestond uit rectoren en decanen van de vier universiteiten met een sterrenkundig instituut: de universiteiten van Amsterdam, Groningen en Leiden, en de Radboud Universiteit in Nijmegen. Het bezoek werd begeleid door de directie en het bestuur van de Nederlandse Onderzoekschool voor Astronomie (NOVA), de alliantie die het universitair astronomisch onderzoek bundelt en die de nationale thuisbasis vormt voor de Europese Zuidelijke Sterrenwacht (ESO).
Doel van het bezoek was om de delegatie meer inzicht te verschaffen in de nauwe band tussen excellent astronomisch onderzoek en 'cutting-edge' technologie en instrumentatie. Ook was er veel aandacht voor de praktijk en logistiek van het opzetten en runnen van grote internationale projecten en organisaties.
Na een bezoek aan het ESO-hoofdkwartier in Santiago reisde de delegatie door naar de ESO-sterrenwacht op Cerro Paranal in Noord-Chili. Het gezelschap kreeg rondleidingen bij de Very Large Telescope (VLT), de VLT-interferometer en de surveytelescopen VST en VISTA. Na uitleg over de instrumenten die mede door NOVA zijn ontwikkeld, bezochten zij de onderhoudsfaciliteit waar de VLT-spiegels iedere twee jaar van een nieuwe laag aluminium worden voorzien om de extreme precisie van de telescopen te kunnen waarborgen.
Ze vervolgden de reis per auto door de Atacama-woestijn naar San Pedro de Atacama, waar het basiskamp van de Atacama Large Millimeter/submillimeter Array (ALMA) is gehuisvest. Ook werd het gebouw voor de operaties van de Atacama Pathfinder EXperiment (APEX) aangedaan. Het letterlijke hoogtepunt vormde het bezoek aan het 5000 meter hoge Chajnantor-plateau, waar 63 van de 66 ALMA-antennes in een wijde configuratie konden worden bekeken. Daar kreeg de delegatie verdere uitleg over de ALMA-correlator (de supercomputer die de signalen van de telescopen met elkaar verbindt) en de ontvangers, in het bijzonder de door NOVA gebouwde hoge-frequentie Band 9.
Voorzitter van de Raad van Toezicht van NOVA Stan Gielen is zeer tevreden over het bezoek: "Tijdens dit bezoek is ons op indrukwekkende wijze duidelijk geworden hoe ESO diverse wetenschappelijke disciplines en zeer geavanceerde technologie bij elkaar weet te brengen om haar doelstellingen te bereiken. Cruciaal daarin zijn een ambitieuze en helder geformuleerde visie en een strak gecoördineerde langetermijnplanning met diverse partners om deze visie te realiseren. De Nederlandse astronomen spelen hierin een zeer belangrijke rol. Dit alles heeft geleid tot een aantal observatoria van absoluut wereldniveau. Nederland is al 60 jaar innig betrokken bij ESO en ik ga ervan uit dat dit via NOVA als thuisbasis nog minimaal 60 jaar zal voortduren."
ESO-topman Tim de Zeeuw voegt daaraan toe: "De nauwe samenwerking tussen ESO en astronomische en technische instituten in de 14 lidstaten maakt het mogelijk excellent astronomisch onderzoek te doen met de beste faciliteiten ter wereld. Het NOVA-model van nationale samenwerking is uniek binnen de lidstaten, versterkt het ESO programma en geeft Nederland een leidende rol in het wetenschappelijk gebruik van de VLT en ALMA, die zal worden voortgezet met de E-ELT.'