De Leidse sterrenkundige Bram Ochsendorf heeft in zijn promotieonderzoek de invloed van zware sterren in het Oriongebied op hun omgeving in kaart gebracht. Het was al bekend dat de zware sterren in het Orioncomplex een reuzenbel in de ruimte tussen de sterren hebben geblazen, maar nu blijkt dat deze Orion-Eridanus-reuzenbel met een omvang van 45 bij 45 graden nog veel omvangrijker en ingewikkelder is dan werd gedacht. Het resultaat is deze week gepubliceerd in The Astrophysical Journal.
Ochsendorf en coauteurs hebben de structuur en evolutie van het gehele Orion-gebied geherdefinieerd. "We kijken in een soort borrelende ketel, waarin zich allerlei bellen en schillen nestelen die worden gevormd door de energie-input van diverse generaties zware sterren", zegt Ochsendorf. "Wat erg interessant is, is dat de Lus van Barnard, in 1894 ontdekt en sindsdien een van de duidelijkste H-alpha-structuren (waarmee de aanwezigheid van waterstof kan worden aangetoond) aan de hemel, een complete ringstructuur is. Waarschijnlijk is deze gevormd na de meest recente supernova vanuit de groep hete sterren die verantwoordelijk is voor de vorming van de reuzenbel."
Expansie
In de Orion-Eridanus-reuzenbel verdampt materiaal van moleculaire wolken. Opeenvolgende supernova-explosies in het centrale deel van de reuzenbel vegen dit verdampte materiaal op in expanderende schillen en verplaatsen het vervolgens naar de buitenkant, waar het samensmelt met de buitenste rand van de bel en op deze manier de verdere expansie van de reuzenbel aandrijft. Hierdoor kan de reuzenbel tientallen miljoenen jaren lang doorgroeien. De cyclus van stervorming, verdamping en schoonmaak van het centrale gedeelte van de reuzenbel door supernova's gaat door totdat de moleculaire wolken compleet zijn verdampt of uiteengereten, waarna de aandrijvingskracht zal verdwijnen en de reuzenbel zal samensmelten met het interstellair medium (de materie en energie die zich tussen de sterren bevinden).
Detail
Het Orion-gebied is uitermate geschikt voor dit soort studies omdat het gebied uit het Melkwegvlak staat, zodat er geen verwarring kan ontstaan met andere structuren in de gezichtslijn. Daarnaast staat Orion relatief dichtbij, zodat astronomen de beweging en interacties van sterren met hun omgeving in groot detail kunnen bestuderen. Ochsendorf heeft data van verscheidene telescopen gecombineerd voor dit nieuwe beeld van de morfologie en evolutie van het Orion-gebied. Hij hoopt op 1 september te promoveren aan de Universiteit Leiden. Daarna gaat hij als postdoc aan de slag aan de Johns Hopkins Universiteit in Baltimore, VS.