Deze week werd de winnaar bekend gemaakt en wij hebben gewonnen! Volgens de jury van de Academische Jaarprijs was ons iSPEX-team het beste in staat om het grote publiek bij ons onderzoek te betrekken. De hele wedstrijd was eigenlijk een strijd wie het publiek het beste wist te verleiden. Daarvoor hebben wij dan ook alles uit de kast getrokken: charmant als we zijn, zullen wij het publiek verleiden om het te laten meedoen in onze zoektocht naar fijnstof.
Bijna overal in het heelal is stof te vinden. Dat nu juist astronomen zoveel moeite doen om stof op (of boven) de aarde te vinden is wellicht ironisch te noemen. Gelukkig hadden we een team gevormd met meteorologen van het KNMI, fijnstof-kenners van het RIVM en ruimte-onderzoekers van SRON. Met zo'n team willen Leidse/NOVA-astronomen best eens naar de aarde kijken. En als het Nederlandse volk straks ook nog meekijkt wordt het helemaal feest! iSPEX is een klein opzetstukje voor je smartphone, waarmee we 10.000 vrijwilligers naar fijnstof willen laten zoeken. Nee, het is geen stofzuigertje voor op je iPhone, het is een heuse spectropolarimeter. Kort samengevat komt het iSPEX onderzoek hierop neer: onbewolkte (blauwe) lucht verstrooit het zonlicht op een nogal voorspelbare manier. Als er nou fijnstof in de lucht zit wordt het alleen iets minder voorspelbaar. Dit instrumentje laat je smartphone het spectrum (de regenboog) en de polarisatie (richting en mate waarin het licht golft) van het verstrooide licht meten. Door dit voor verschillende verstrooiingshoeken te doen, kunnen hieruit eigenschappen van fijnstof bepaald worden.
We dongen met drie teams naar de hoofdprijs van €100.000,-. Onze tegenstanders waren twee teams uit Groningen. Team Noordpool (sees.nl) zal een expeditie organiseren naar de Noordpool. De prijs wilden ze gebruiken om hun team uit te kunnen breiden met 30 studenten en 30 creatievelingen. De publieksprijs, die georganiseerd werd door het wetenschapsprogramma Labyrint ging naar dit team. Team Love to Know (lovetoknow.nl) wil met een interactieve expositie over liefde en seksualiteit rondreizen door Nederland. Het geld van de jaarprijs zouden zij gebruiken voor het financieren van onder andere een eye-tracker, waarmee verliefdheid gemeten kan worden.
Dat bij iSPEX het publiek juist een noodzakelijk ingrediënt is voor het doen van onderzoek was de belangrijkste reden voor de jury om ons de hoofdprijs toe te kennen. Wij gaan het geld van de prijs met name gebruiken voor het maken van 10.000 iSPEX-opzetstukjes en het ontwikkelen van de iSPEX-app. Het belang van het publiek bij het onderzoek is ook precies wat mij persoonlijk zo aanspreekt in dit project. Het wordt nog een hele klus om dit noodzakelijke ingrediënt te vergaren, al weet ik zeker dat het ons gaat lukken. Het gaat tenslotte om stoffige wetenschap!
Jos de Boer