De theorie van sterke kernkracht (ook wel quantum-chromodynamica) verklaart hoe quarks zich verbinden tot protonen en neutronen, die op hun beurt atoomkernen vormen. Hoewel de basisprincipes goed begrepen zijn, is het vaak moeilijk om er berekeningen mee te doen. Dit geldt vooral in situaties waarbij grote hoeveelheden quarks betrokken zijn, zoals in neutronensterren.
Verschillende perspectieven
In het project willen de wetenschappers de gevolgen van de sterke kernkracht vanuit verschillende perspectieven te bekijken. Daarbij worden allerlei metingen gebruikt: van nucleaire fysica tot botsingen in versnellers en van zwaartekrachtsgolven tot astronomische waarnemingen van neutronensterren. Bij al die processen speelt de sterke kernkracht een wezenlijke rol, maar steeds op weer andere manieren.
Kloof overbruggen
Nu opereren die onderzoeksvelden vaak nog afzonderlijk van elkaar, stellen de aanvragers vast. Terwijl de betreffende onderzoekers in Nederland vaak letterlijk dicht bij elkaar zitten. "Door de kloof te overbruggen tussen het hete quark-gluonplasma van deeltjesbotsingsexperimenten en de ultradichte materie in de kernen van neutronensterren, hopen we een echte doorbraak te bereiken in ons begrip van de quantum-chromodynamica", aldus projectleider Anna Watts (UvA).
Koen Kuijken en consorten bestuderen twee miljard sterrenstelsels
Ook een consortium onder leiding van de Leidse sterrenkundige Koen Kuijken ontvangt een beurs. Kuijken en de zijnen willen de donkere kant van het heelal beter bestuderen. Dat doen ze met de Euclid-satelliet die in 2023 gelanceerd wordt. De satelliet zal een kaart opleveren van ongeveer twee miljard sterrenstelsels. Het consortium wil statistische modellen voor de samenklontering van sterrenstelsels opstellen, simulaties doen op supercomputers en bestuderen hoe donkere materie en donkere energie zich gedragen en hoe zij de evolutie van sterrenstelsels en het heelal beïnvloeden.
NWO
De beurzen voor het onderzoek naar sterke kernkracht en onderzoek aan sterrenstelsels komen vanuit het subsidieprogramma met de naam NWO Open Competitie ENW - XL. Dit programma, dat woensdag 30 miljoen euro financierde, is bedoeld voor brede samenwerking in fundamenteel onderzoek.