Een internationaal team van sterrenkundigen heeft ontdekt dat de snelste ster uit de Melkweg zo snel is dankzij een geëxplodeerde tweelingzus. De onderzoekers, onder wie de Nijmeegse promovendus Thomas Kupfer, publiceren hun resultaten op 6 maart in Science.
Een team van astronomen uit Duitsland, de Verenigde Staten, Engeland en Nederland keken met behulp van de 10m Keck II en de Pan-STARRS1 telescopen op Hawaï naar de ster US 708. Wetenschappers wisten al wel dat deze ster snel was, maar hoe de ster precies aan zijn snelheid kwam, was niet bekend.
5x sneller dan de zon
De wetenschappers combineerden nieuwe metingen met gegevens uit databases. Daardoor konden ze berekenen dat de ster met meer dan 4,3 miljoen kilometer per uur door het heelal schiet. Dat is sneller dan alle tot nu toe bekende sterren. Ter vergelijking: ons zonnestelsel reist 'slechts' met 0,8 miljoen kilometer per uur rond het centrum van de Melkweg.
Scheerde niet langs zwart gat
De ster is niet alleen maar snel. Uit de reconstructie van de route die de ster heeft afgelegd, blijkt dat hij nooit in de buurt van het superzware zwarte gat in het centrum van de Melkweg kan zijn geweest. Dat is vreemd omdat wetenschappers er tot nu toe van uitgingen dat sterren alleen maar tot grote snelheid kunnen worden aangejaagd als ze rakelings langs een zwart gat scheren.
Kreeg oplawaai van zus
De onderzoekers denken dat US 708 behoorde tot een ultracompacte dubbelster. Zijn tweelingzus was waarschijnlijk een zware witte dwerg die alle helium in de buurt opslokte en daarna ontplofte als supernova. Door de explosie kreeg US 708 een oplawaai die leidde tot zijn enorme snelheid.
Promotieonderzoek
Astronoom Thomas Kupfer die meeschreef aan het Science-artikel is met zijn promotieonderzoek bezig bij de groep van Paul Groot van de Radboud Universiteit Nijmegen. Kupfer: "Onze waarnemingen en berekeningen vormen nieuw bewijs dat er een link is tussen heliumsterren en thermonucleaire supernova's. We begrijpen nu weer iets meer van de mysterieuze explosies bij dit soort dubbelsterren."
Animatie
Een animatie van de periode waarop de ster US 708 zijn snelheid kreeg. Eerst zien we links het zusje van US 708 dat al het helium uit de buurt opslokt. Vervolgens explodeert de zus. Daarna zien we US 708 die aan zijn reis door de Melkweg begint.
Bron: NASA, ESA en P. Ruiz Lapuente (University of Barcelona); Gesneden en ingekleurd door S. Geier.