De Westerbork telescoop van ASTRON heeft een bijzondere bijdrage geleverd aan de ontdekking, door de pulsar heel nauwkeurig te volgen tijdens de dichtste nadering in de baan langs de zonachtige ster. Met het PuMA II-instrument was het mogelijk nauwkeurige timing-resultaten van de pulsar te verkrijgen.
Een internationaal team van astronomen ontdekte de pulsar (J1903+0327) in 2006, tijdens een onderzoek met de Arecibo Radiotelescoop van de US National Science Foundation in Puerto Rico. Hierna werd de pulsar gedetailleerd onderzocht met onder meer de Westerbork radiotelescoop.
Een pulsar is een snel ronddraaiende neutronenster die elektromagnetische straling en radiostralen uitzendt in de vorm van snelle pulsen. Hij is slechts tien kilometer groot, maar 500.000 keer zo zwaar als de aarde. De meeste pulsars draaien een paar keer per seconde rond hun eigen as. Sommige pulsars, zoals J1903+0327, tollen veel sneller rond, tot honderden keren per seconde. Zij worden ‘milliseconde pulsars’ genoemd. Ze zijn sterk versneld door invallend gas van een begeleidende ster; de pulsar draait vrijwel altijd
in een perfecte cirkel om de gasdonor heen. De ster rond de nieuw ontdekte pulsar heeft echter nooit gas verloren. De extreem langgerekte baan is een mysterie voor de onderzoekers.
Ben Stappers (Universiteit van Manchester) die de waarnemingen met de Westerbork telescoop leidde: “Door de pulsar met telescopen over de hele wereld zeer nauwkeurig te volgen, hebben we de unieke eigenschappen van dit systeem kunnen achterhalen. De pulsar blijkt ongewoon zwaar en we hopen daarmee de eigenschappen van materie op extreem hoge dichtheden te begrijpen, dichtheden die je in het laboratorium nooit kunt bereiken.”
Één van de verklaringen die wetenschappers hebben voor de ongewone baan van de pulsar is dat de pulsar onderdeel is van een drievoudig in plaats van een dubbel sterrensysteem. Volgens pulsar-onderzoeker Joeri van Leeuwen is een dergelijk scenario mogelijk: “We weten dat een paar procent van de normale sterren die je met het blote oog kunt zien in trio’s rond elkaar draaien. Wanneer één van die drie ontploft als supernova en een pulsar wordt, kan de tweede ster het gas leveren voor de versnelling en daarbij als witte dwerg bijna uitdoven. Misschien zien nu we alleen nog de pulsar en de zonachtige derde ster".
Meer Informatie
Vergeleken met de aardbaan (links) beweegt de veel zwaardere pulsar (rechts) in een zeer kleine en ellipsvormige baan. (NB: de zon en begeleider zijn 10x vergroot weergegeven; de aarde 1000x en de pulsar 100.000x)(Credit: Bill Saxton, NRAO/AUI/NSF, Joeri
Artist's impression van een milliseconde pulsar (W. Feimer, GSFC, NASA)