ESA’s rontgentelescoop XMM-Newton is vandaag precies 15 jaar oud. Deze ruimtetelescoop werd op 10 december 1999 gelanceerd, en heeft sindsdien ongeveer 1 miljard kilometer in de ruimte afgelegd. Twee van de drie telescopen op XMM-Newton zijn uitgerust met een reflectietralie-spectrometer die door SRON is gebouwd. Hiermee bepalen astronomen de chemische samenstelling, temperatuur en dichtheden van het gas in sterren en sterrenstelsels, en rond neutronensterren en zwarte gaten.
XMM-Newton draait in twee dagen om de aarde. Door de elliptische baan maken de instrumenten - die 15 jara voor de lancering zijn ontwikkeld - elke 48 uur een barre reis. Desondanks werken de ze nog steeds goed. "XMM-Newton kan misschien nog wel tot 2028 blijven werken", zegt SRON-onderzoeker Jelle Kaastra. "Dan is de brandstof op. Dat is de bepalende factor voor wanneer XMM-Newton met pensioen moet, rampen zoals een botsing met een micrometeoriet daargelaten"
Dankzij XMM-Newton weten we nu dat een zwart gat enorme 'bellen' kan blazen en zo als warmtebronnen fungeren in het koude centrum van een cluster van sterrenstelsels. Dankzij deze ontdekking hebben astronomen een beter begrip gekregen van de invloedssfeer van een zwart gat.
XMM-Newtons opvolger, de Japanse satelliet ASTRO-H, beschikt over een microcalorimeter. Met dit nieuwe type detector kan ven elk lichtdeeltje nauwkeurig de energie worden bepaald. Hierdoor kunnen de fysische eigenschappen van veel uitgestrektere bronnen worden bepaald. XMM-Newton blijft belangrijk om ASTRO-H te ijken en voor aanvullende metingen.
Meer informatie op de SRON-website