1. Actueel
  2. Nieuws

Pionier RAVE geeft gegevens van half miljoen sterren vrij

Een internationaal team van sterrenkundigen, onder wie Amina Helmi (Rijksuniversiteit Groningen), heeft de zesde en laatste database van de RAVE-survey vrijgegeven met spectroscopische gegevens van een half miljoen sterren in de Melkweg. Uit de gegevens kunnen astronomen onder meer temperaturen en samenstellingen van sterren afleiden. RAVE was een van de eerste grote projecten die systematisch de hemel afspeurden.

RAVE rafelde van bijna een half miljoen sterren het licht uiteen. (c) AIP/K. Riebe, the RAVE Collaboration [achtergrondplaatje van de Melkweg: R. Hurt (SSC); NASA/JPL-Caltech]
RAVE rafelde van bijna een half miljoen sterren het licht uiteen. (c) AIP/K. Riebe, the RAVE Collaboration [achtergrondplaatje van de Melkweg: R. Hurt (SSC); NASA/JPL-Caltech]

10 jaar bijna elke nacht
RAVE, dat staat voor RAdial Velocity Experiment, rafelde van 451.783 sterren in de buurt van de aarde systematisch het licht uiteen in de kleuren van de regenboog. Dat gebeurde met de UK Schmidt telescoop in het Australische Siding Spring. Die telescoop stond van 2003 tot 2013 bijna elke heldere nacht in dienst van het project. Het project werd geleid door het Duitse Leibniz-Institut für Astrophysik Potsdam.

De afgelopen jaren gaven de sterrenkundigen vijf eerdere pakketten met gegevens vrij. Het slotpakket is gekoppeld aan de nieuwere Gaia-catalogus die van meer dan een miljard sterren de snelheden, posities en afstanden in kaart bracht.

Echte pionier
Amina Helmi (Rijksuniversiteit Groningen), die ook betrokken is bij de Gaia-catalogus, nam ook aan de RAVE-dataverzameling deel. Ze zegt: "RAVE is een echte pionier. We zullen de survey blijven gebruiken. Onder andere om de opvolgers te trainen." Die opvolgers zijn bijvoorbeeld de mede door Nederlanders gebouwde WEAVE voor een telescoop op La Palma en 4MOST voor een Europese telescoop in Chili.

Dankzij RAVE is onder andere berekend hoe snel een ster minimaal moet bewegen om uit de Melkweg te ontsnappen. Die berekening vormde een bevestiging dat ons sterrenstelsel veel onbekende, donkere materie moet bevatten. Ook konden sterrenkundigen met RAVE systematisch naar metaal-arme sterren speuren. Daardoor leerden ze meer over de vroege Melkweg.

Wetenschappelijk artikel
The Sixth Data Release of the Radial Velocity Experiment (RAVE) -- II: Stellar Atmospheric Parameters, Chemical Abundances and Distances. Door: Matthias Steinmetz et al. Geaccepteerd voor publicatie in The Astronomical Journal (gratis preprint).
RAVE rafelde van bijna een half miljoen sterren in onze Melkweg het licht uiteen. Op de afbeelding bewegen de rode en oranje sterren van ons af en de blauwe sterren naar ons toe. De achtergrond toont de hele Melkweg met een assenstelsel voor de afstanden. RAVE onderzocht de sterren die dichtst bij de aarde staan, tot een afstand van zo'n 15.000 lichtjaar ofwel 5 kpc. (c) AIP/K. Riebe, the RAVE Collaboration [achtergrondplaatje van de Melkweg: R. Hurt (SSC); NASA/JPL-Caltech]