Op het jaarlijkse congres van de Amerikaanse Geofysische Unie in San Francisco was het dan eindelijk zover, de NASA persconferentie over alle geruchten van afgelopen weken. De kranten stonden vol met speculaties die varieerden van organische moleculen en tot leven op Mars en nu was eindelijk NASA aan het woord.
De persconferentie begon met een introductie van de baas van het Mars programma binnen NASA, gevolgd door presentaties van het team dat alle foto’s maakt en van een van de teams die de mineralogie onderzoekt. En toen was het de beurt aan Paul Mahaffy, mijn oude baas en de baas van het SAM instrument dat zoekt naar organisch materiaal. Zijn openingsstatement: “Laat ik meteen duidelijk zijn: we hebben nog geen martiaans organisch materiaal gevonden”. In zijn daaropvolgende presentatie liet hij de nieuwste gegevens zien, waaronder moleculen die wijzen op de aanwezigheid van organisch materiaal. Het is echter helemaal nog niet duidelijk wat dat materiaal dan zou zijn en waar het vandaan komt, Mars of toch de aarde?
Rocknest
De gegevens die tijdens de persconferentie en het wetenschappelijke deel van het congres werden gepresenteerd, zijn allemaal vergaard in Rocknest, het kleine zandduintje op de foto. Op dit moment wordt “scoop 4″ geanalyseerd door Curiosity. Rocknest is de eerste plek die Curiosity met alle instrumenten heeft onderzocht. En ook Rocknest valt in de categorie “standaard Mars”.
We hebben natuurlijk al veel gegevens over Mars en hebben daardoor een goed beeld van hoe een groot deel van Mars eruit ziet en uit wat voor materiaal het is opgebouwd. Zoals ik al eerder heb verteld, is het erg belangrijk om eerst metingen te doen aan monsters waarvan we al min of meer weten wat het is.
Allereerst weten we daardoor dat alle instrumenten inderdaad doen wat ze moeten doen. En ten tweede weten we dan als we iets speciaals vinden, dat het inderdaad speciaal is. Rocknest, met al het fijne zand, is niet de plaats waar we organisch materiaal verwachten. Dat maakt Rocknest dus een ideale plek om SAM uit te testen. Wat SAM nu gemeten heeft is heel erg weinig organisch materiaal en misschien zelfs niet van Mars. Hiermee hebben we meteen een basismeting van SAM – dit is wat SAM meet als je geen organisch materiaal verwacht. Als SAM de volgende keer wel organisch materiaal meet, dan kunnen we er een stuk zekerder van zijn dat dat echt van Mars komt, want anders hadden we dat nu ook al gezien.
Geschiedenisboeken?
Maar hoe zit het dan met die opmerking over geschiedenisboeken? Ik ben bang dat dat een gevalletje journalistiek optimisme was. Het Curiosity-opperhoofd, Grotzinger, keek inderdaad naar gegevens van SAM en zag dat SAM dezelfde resultaten kreeg van drie verschillende monsters. Dit is wetenschappelijk gezien al een enorme doorbraak. Je kunt geen uitspraken baseren op maar één waarneming of meetpunt (en dat geldt overigens niet alleen voor de wetenschap).
Als je één keer een koe met drie poten ziet, betekent dat niet dat alle koeien drie poten hebben. Als je, daarentegen, een aantal keer hetzelfde meet, weet je dat je instrument goed werkt én dat je gegevens betrouwbaar zijn. Voordat wetenschappers grote claims kunnen maken, moeten ze zeker weten dat alle stapjes die naar die claims leiden goed zijn. In dit geval is er nog geen claim om te maken, maar is het al wel duidelijk dat alle instrumenten goed werken, dat is al een hele grote stap.
Grotzinger zag de gegevens binnenkomen en was daar zo blij mee dat hij zei “dit is er een voor de geschiedenisboeken”, en bedoelde daarmee eigenlijk de hele missie. De journalist, echter, dacht: “geschiedenisboeken – dat moet een geweldige ontdekking zijn!”. Zover zijn we dus nog niet. De les die we hier allemaal hebben geleerd: als je ergens enthousiast over bent, zorg dan dat duidelijk is waarover, voordat het verhaal vleugels krijgt en eindigt in een teleurstelling, omdat er onbedoeld hele hoge verwachtingen worden geschapen.
Geschiedenisboeken!
Ondanks dat dit allemaal nog niet zo spectaculair lijkt, is het op kleine schaal wel erg spectaculair wat Curiosity allemaal presteert. Gelukkig vindt iedereen dat hier op het congres, want de zaal waar de wetenschappelijke presentaties werden gegeven, was zo overvol dat er mensen buiten de zaal mee moesten luisteren. Het is dus ook niet heel verbazingwekkend dat het hele team hier met een grote grijns op hun gezicht op het congres rondloopt. Voorlopig gaat alles langzaam maar gestaag en helemaal zoals gepland. Er komen geweldige resultaten binnen en alles doet wat het moet doen. Dus Curiosity kan zeker nu al de geschiedenisboeken in, alleen hopen we natuurlijk wel op nog meer nog mooiere resultaten in de resterende anderhalf jaar.
En de volgende stap? Boren! Waarschijnlijk nog voor kerst. En daarna op weg naar de voet van Mount Sharp. Daar wordt het echt interessant, want daar lijkt het niet meer op “standaard Mars”. Dus de volgende blog gaat weer gewoon over wat Curiosity nou eigenlijk vindt, in plaats van over allerlei speculaties.
Inge Loes ten Kate is onderzoekster aan de Universiteit van Utrecht en is sinds zes jaar betrokken bij de ontwikkeling van de Marsverkenner Curiosity. Zij houdt voor de NOS een blog bij over de verkenningstocht van de Marswagen.
Bron: NOS