Een nieuwe detailopname, gemaakt met ESO’s Very Large Telescope, laat zien welke verwoestende effecten pasgeboren sterren hebben op het gas en stof waaruit zij zijn ontstaan. De sterren zelf zijn niet te zien, maar het door hen uitgestoten materiaal heeft een duidelijk zichtbare uitwerking op de omringende gas- en stofwolken. Het gevolg is een surrealistisch landschap van gloeiende bogen, vlekken en vegen.
Het stervormingsgebied NGC 6729 maakt deel uit van een stellaire kraamkamer die zich betrekkelijk dichtbij de aarde bevindt en daardoor tot de best onderzochte behoort. Deze detailopname, gemaakt met ESO’s Very Large Telescope, toont een klein gedeelte van dit vreemde en fascinerende gebied (een overzichtsfoto is hier te vinden: eso1027). De beeldgegevens werden door Sergej Stepanenko uit het ESO-archief opgedoken in het kader van de fotowedstrijd Hidden Treasures. Sergej’s foto van NGC 6729 eindigde daarin als derde.
Sterren ontstaan in het diepe inwendige van moleculaire gaswolken. Vanwege het daarin aanwezige stof zijn de eerste stadia van hun ontwikkeling niet waarneembaar voor normale telescopen. Op deze foto bevinden zich linksboven enkele zeer jonge sterren. Hoewel deze sterren niet rechtstreeks te zien zijn, geeft de foto wel een goed beeld van de verwoestende uitwerking die zij op hun omgeving hebben. De babysterren stoten jets of straalstromen van materie uit, die met snelheden tot wel 1 miljoen kilometer per uur in botsing komen met het omringende gas, en daarin schokgolven veroorzaken. Deze schokken zorgen ervoor dat het gas oplicht in de vorm van vreemd gekleurde gloeiende bogen en vlekken, die Herbig-Haro-objecten worden genoemd.
Op deze overzichtsfoto zijn twee lijnen van Herbig-Haro-objecten te zien, waaruit kan worden afgeleid in welke richtingen het materiaal van de babysterren waarschijnlijk wordt uitgestoten (zie afbeelding C). De ene lijn loopt van linksboven naar de heldere kring van gloeiende vlekken en bogen onder het midden. De andere begint bij de linker bovenrand van de foto en eindigt halverwege de rechterrand. De merkwaardige heldere, kromme structuur linksboven is waarschijnlijk grotendeels het gevolg van de weerkaatsing van sterlicht aan stof, en is dus geen Herbig-Haro-object.
Deze foto, waarop de kleuren zijn aangedikt, is opgebouwd uit opnamen die gemaakt zijn met het FORS1-instrument van de Very Large Telescope. De opnamen zijn genomen door twee verschillende filters die alleen het licht van gloeiende waterstof (oranje) en gloeiende, geïoniseerde zwavel (blauw) doorlaten. De verschillende kleuren die de diverse delen van dit helse stervormingsgebied vertonen, geven de verschillen in de omstandigheden ter plaatse weer: waar de geïoniseerde zwavel helder gloeit (blauwe structuren) zijn de snelheden van het botsende materiaal bijvoorbeeld relatief laag. Zulke aanwijzingen stellen astronomen in staat om dit chaotische tafereel te ontrafelen.
Meer foto's en een video bij ESO
Nieuwe ESO-foto: het drama van de stergeboorte
