De in Nederland gebouwde MeerLICHT-telescoop gaat medio april op transport van Nijmegen naar Zuid-Afrika. Daar wordt deze optische telescoop gekoppeld aan de radiotelescopen van MeerKAT. Door de koppeling kunnen astronomen tegelijkertijd in het optische gebied en in het radiogebied de hemel afspeuren naar kortdurende verschijnselen zoals pulsars, snelle radioflitsen en supernova's.
Het is voor het eerst dat een optische telescoop permanent gaat meekijken met een radiotelescoop. Tot nu toe moeten astronomen waarneemtijd aanvragen als ze een verschijnsel dat gezien is met een radiotelescoop nader willen bestuderen met een optische telescoop, of omgekeerd. Zo'n aanvraag kost tijd en dat maakt het onderzoek naar snelle veranderingen aan de hemel lastig. Doordat MeerLICHT gekoppeld wordt aan de radiotelescopen van MeerKAT kunnen astronomen bijzondere verschijnselen als pulsars, snelle radioflitsen en supernova's direct vanuit meerdere golflengten bestuderen. Ook het bestuderen van het actieve centrum van onze Melkweg en dat van andere sterrenstelsels staat op de planning.
100-megapixelcamera en koeling
MeerLICHT is een volautomatische telescoop met een spiegel van zestig centimeter. Hij heeft precies hetzelfde gezichtsveld als de radiotelescopen van MeerKAT. De telescoop kan in één keer een stuk hemel ter grootte van dertien volle manen in kaart brengen. Aan de telescoop is een 110-megapixelcamera verbonden. De elektronica wordt gekoeld om te voorkomen dat turbulentie door warme lucht in de koepel de metingen verstoort.
Zuid-Afrika
In april 2017 gaat de telescoop op transport naar Zuid-Afrika waarna de telescoop daar uitgebreid wordt getest. Vanaf de winter van 2017 zal MeerLICHT de eerste wetenschappelijke waarnemingen verrichten. In de jaren daarna zullen astronomen en studenten uit Zuid-Afrika, Nederland, België en het Verenigd Koninkrijk kunnen gebruikmaken van MeerLICHT. De telescoop komt te staan op zo'n 270 kilometer ten noordoosten van Kaapstad op het Sutherland-station van de South African Astronomical Observatory. De MeerKAT-telescopen waaraan MeerLICHT wordt gekoppeld, bevinden zich ook in Zuid-Afrika, ongeveer tweehonderd kilometer ten noorden van Sutherland.
Internationaal consortium met grote Nederlandse inbreng
De Nederlandse hoogleraar sterrenkunde Paul Groot (Radboud Universiteit) en de Zuid-Afrikaanse hoogleraar Patrick Woudt (Universiteit van Kaapstad) maakten rond 2011 de eerste plannen voor MeerLICHT. Steven Bloemen (Radboud Universiteit) coördineert het project en Elmar Körding (Radboud Universiteit) leidt de wetenschappelijke exploitatie. De gekoelde camera is ontwikkeld aan de KU Leuven. De telescoop werd ontworpen en grotendeels gebouwd bij ASTRON in Dwingeloo door de Optisch/Infraroodgroep van de Nederlandse Onderzoekschool voor Astronomie (NOVA). De basisstructuur van de telescoop is gemaakt van koolstofvezel door het Haagse bedrijf Airborne. Andere partners in het project zijn de universiteiten van Oxford en Manchester, de Nederlandse Organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek (NWO) en de South African Astronomical Observatory (SAAO).
MeerLICHT versus BlackGEM
MeerLICHT dient als model voor BlackGEM. BlackGEM zal vanuit Chili op zoek gaan naar licht van bronnen die zwaartekrachtstraling uitzenden. Dergelijke straling van samensmeltende zwarte gaten en neutronensterren werd eind 2015 voor het eerst gedetecteerd door de LIGO- en Virgo-detectoren. De komende tijd worden in Nederland drie BlackGEM-telescopen gebouwd met dezelfde specificaties als die van MeerLICHT.
Meer informatie
MeerLICHT op astronomie.nl (Nederlands)
Bijzondere MeerLICHT-telescoop momenteel in Nijmegen (Artikel Radboud Universiteit)
MeerLICHT-website (Engels)
Nederlandse telescoop op transport naar Zuid-Afrika
