Een kleine 140 jaar na zijn val op aarde krijgt hij eindelijk officieel erkenning: de steen die in 1873 bij Diepenveen een gat in de grond sloeg, is de vijfde Nederlandse meteoriet. De “Diepenveen”, zoals hij wordt genoemd, heeft een zeldzame samenstelling en kan complexe moleculen bevatten die mogelijk een rol hebben gespeeld bij het ontstaan van leven.
Op 27 oktober 1873 rond 15.00 uur worden werkers op het land in Diepenveen (bij Deventer) op een haar na gemist door een brok steen. “Deze steen viel met een verblindend licht, onder heftig sissen neder”, vertelt het handschrift in een later speciaal op maat gemaakt houten doosje.
Op 11 augustus 2012, bijna 140 jaar later, komt Henk Nieuwenhuis, amateurastronoom en oud-directeur van het Eise Eisinga Planetarium te Franeker, de steen tegen bij een kleine tentoonstelling van mevrouw L. Kiers op een camping. Hij herkent hem als een koolstofmeteoriet. “Ik kon echt mijn ogen niet geloven,” herinnert hij zich. Zijn idee wordt bevestigd door onderzoek van astronoom Niek de Kort (Koninklijke Nederlandse Vereniging voor Weer- en Sterrenkunde KNVWS) en de aardwetenschappers Marco Langbroek en Wim van Westrenen van de Vrije Universiteit (VU) Amsterdam. Na hun eerste scepsis is ook hun vreugde groot. Het blijkt een tot dan toe onbekende meteoriet voor Nederland te zijn.
Vanwege zijn zeldzame samenstelling is de Diepenveen een vondst van internationaal wetenschappelijk belang. Hij hoort tot de grote klasse van steenmeteorieten, en daarbinnen tot een zeldzame subklasse in de groep koolstofchondrieten, waartoe slechts 1% van alle meteorieten behoren. Ze kunnen complexe moleculen bevatten die mogelijk een rol hebben gespeeld bij het ontstaan van leven. Uit analyse van een klein plakje van de Diepenveen is al vastgesteld dat hij inderdaad organische moleculen bevat. Welke dat precies zijn, is onderwerp van verder onderzoek. Wetenschappers van de faculteit aardwetenschappen van de VU Amsterdam en Naturalis Biodiversity Center bereiden samen met diverse internationale onderzoeksinstituten wetenschappelijke publicaties voor.
De Diepenveen is oeroud, hij stamt uit de begintijd van ons zonnestelsel, ongeveer 4,6 miljard jaar geleden. Het stuk steen weegt 68 gram.
De onderzoekers zijn ook benieuwd naar eventuele andere brokstukken die mogelijk destijds in 1873 geborgen zijn. Daarom wordt er in de kerstvakantie een kijkdag in Diepenveen georganiseerd waar inwoners wordt gevraagd of zij ergens op zolder nog documenten of materialen hebben liggen die meer licht kunnen werpen op deze bijzondere vondst.
Op 12 december om 11.30 uur overhandigde de voormalig eigenaresse mevrouw L. Kiers de nieuwe Nederlandse meteoriet aan Edwin van Huis, directeur van Naturalis Biodiversity Center. In de wetenschappelijke collectie van Naturalis blijft de steen toegankelijk voor onderzoek en wordt hij officieel opgenomen in de internationale lijst van meteorieten. In ruil voor de Diepenveen kreeg mevrouw Kiers een stuk van een soortgelijke meteoriet, de Allende.
Voor het publiek is de Diepenveen samen met de vier andere Nederlandse meteorieten alleen tijdens het weekend van 18 en 19 januari 2014 te zien in Naturalis. In dat weekend vertellen de wetenschappers betrokken bij deze vondst hun verhaal en geven ze een workshop ‘Hoe herken je een meteoriet’. Mensen kunnen hun eigen vondsten laten beoordelen door de experts. Op www.naturalis.nl staat binnenkort de gedetailleerde agenda voor dit weekend. Uitgebreide achtergrondinformatie over de Diepenveen en de andere Nederlandse meteorieten is te vinden op www.geologievannederland.nl.
Meer informatie:
Naturalis