Dit jaar selecteert de Europese ruimtevaartorganisatie ESA de wetenschapsgebieden voor de komende twee grote ruimtemissies. Als een van de onderwerpen gravitatiestraling wordt, willen Nederlandse astronomen en fysici via een nieuw samenwerkingsverband lid worden van het Europese eLISA-consortium, en zo toegang krijgen tot de wetenschappelijke data.
De keuze van ESA gaat tussen onder andere een nieuwe röntgenmissie, een missie om exoplaneten te vinden en de eLISA-ruimtemissie. De laatstgenoemde missie zal met behulp van de door Einstein voorspelde gravitatiestraling de algemene relativiteitstheorie testen, compacte objecten en superzware zwarte gaten bestuderen, en misschien zelfs nieuwe natuurkunde ontdekken vlak na de oerknal.
De eLISA-NL-science-community heeft als doel een Nederlandse bijdrage aan de eLISA-missie te realiseren wanneer deze missie wordt geselecteerd. Door lid te worden van het Europese eLISA-consortium, zouden de Nederlandse wetenschappers toegang krijgen tot de gegevens die de missie gaat verzamelen. Op die manier zouden zij kunnen bijdragen aan een nieuwe manier om sterrenkundige en natuurkundige vragen te beantwoorden.
“Heel spannend”, zegt initiatiefnemer Gijs Nelemans van de Radboud Universiteit Nijmegen, die met Europese en Amerikaanse collega's ESA probeert te overtuigen van de mogelijkheden die de eLISA-missie heeft om gravitatiestraling te ontdekken. “Europa heeft een unieke kans om als eerste op deze volkomen nieuwe manier naar het heelal te kijken - of beter: luisteren - want gravitatiestraling heeft meer weg van geluid”, vervolgt hij. Hoewel een eventuele lancering van eLISA nog ver weg is, zijn ook de natuurkundigen enthousiast. Nikhef-directeur Frank Linde zegt: “Met een instrument als de LHC bij CERN in Genève kunnen we fundamentele natuurkundige vragen aanpakken, maar sommige vraagstukken zijn onmogelijk op te lossen met behulp van instrumenten op aarde”. Hij is vooral geïntrigeerd door de mogelijkheid dat gravitatiestraling van een fractie van een seconde na de oerknal zou kunnen worden gemeten. “De natuurkunde van toen kennen we nog helemaal niet, dus die direct in actie zien zou fantastisch zijn!"
Elena Maria Rossi van de Sterrewacht Leiden is vooral geïnteresseerd in de mogelijkheden van eLISA om de vorming van de structuur van het heelal te bestuderen. De evolutie van melkwegstelsels blijkt namelijk nauw samen te hangen met de zwarte gaten in hun centrum. “Met eLISA kunnen we het samensmelten van zwarte gaten zien gebeuren op veel grotere afstand dan met bijvoorbeeld de Hubble Ruimtetelescoop mogelijk is. Dit zal een heleboel nieuwe inzichten opleveren.”
De eLISA-NL-science community zal een coördinerende rol spelen in het onderzoek dat is gerelateerd aan de eLISA-ruimtemissie. Nederlandse kennisinstituten als SRON Netherlands Institute for Space Research, Nikhef en TNO zullen in meer detail de manieren uitwerken waarop Nederland en de industrie het beste aan de eLISA-ruimtemissie kunnen bijdragen.
Nederlandse astronomen en fysici starten Science-community voor eLISA-ruimtemissie
