Groepspijs voor MIRI-team
Het MIRI-team ontvangt de Group Achievement Award 2024 als erkenning voor het volbrengen van een lang en complex internationaal project. De jury roemt de indrukwekkende bevindingen die met MIRI zijn verkregen sinds de lancering in 2021. MIRI is het Mid-Infrared Instrument op de James Webb-ruimtetelescoop. Het instrument is orders van grootte gevoeliger dan zijn voorgangers en kijkt veel scherper de ruimte in. Daardoor kan het kleine zwakke objecten zien: van de eerste sterrenstelsels in het verre heelal tot nieuwe werelden dicht bij huis.
Het instrument is ontwikkeld door de NASA en de ESA samen met een aantal Europese partners. De spectrometer kwam mede tot stand dankzij inspanningen van de Nederlandse Onderzoekschool voor Astronomie (NOVA).
"Ik ben reuze trots op het succes van het hele Nederlandse team. Zowel wat betreft het ontwerp en de bouw van ons deel van het instrument als voor de wetenschap," zegt Ewine van Dishoeck (Universiteit Leiden). Ze is co-PI van het MIRI-project en was al betrokken bij de ontwikkeling voordat het instrument op de tekentafel lag. "MIRI is een prachtig voorbeeld van een succesvolle onderlinge samenwerking tussen Europese instituten in partnership met de VS."
Outreachprijs voor planetariumproject
Het planetariumproject van de Africa Millimetre Telescope ontvangt de Annie Maunder Medal for Outreach. De Africa Millimetre Telescope is een radiotelescoop die rond 2025 in Namibië zijn eerste straling moet opvangen. De telescoop is nog in ontwikkeling, maar het onderwijs- en voorlichtingsprogramma is in volle gang. Een consortium met daarbij de Afdeling Sterrenkunde van de Radboud Universiteit Nijmegen en NOVA zet zich in om schoolkinderen, studenten en docenten uit Namibië te interesseren voor de astronomie. Dat gebeurt onder andere door Namibische sterrenkundigen die lokale, vaak afgelegen scholen bezoeken met een mobiel planetarium.
In het eerste jaar bezocht het project ruim 70 locaties en hield het meer dan 400 planetariumvoorstellingen die werden bijgewoond door zo'n 10.600 Namibiërs. In 2024 breidt het team uit met nieuwe studentenpresentatoren. Het doel is om alle leerlingen ten minste één keer tijdens hun schoolcarrière te bereiken.
Het planetariumteam van de Africa Millimetre Telescoop in 2023.
Eerdere Nederlandse winnaars
De afgelopen jaren waren er vaker Nederlandse winnaars bij de RAS-prijzen. In 2023 ontving Monika Mościbrodzka (Radboud Universiteit) de Eddington-medaille voor haar theoretisch onderzoek aan zwarte gaten. In datzelfde jaar kreeg Heino Falcke (Radboud Universiteit) de Herschel-medaille als blijk van waardering voor het waarnemen van zwarte gaten. In 2022 ontvingen Leidse sterrenkundigen de groepsprijs met hun simulatieverzameling. In 2021 ging de groepsprijs naar de Event Horizon Telescope-samenwerking waaraan veel Nederlanders deelnemen. En in datzelfde jaar, 2021, won Filippo Fraternali (Rijksuniversiteit Groningen) de George Darwin Lectureship Award voor zijn onderzoek naar de evolutie van sterrenstelsels.
Bronnen: Royal Astronomical Society, persbericht AMT-project, astronomie.nl