Nederland gaat voor 18,8 miljoen euro bijdragen aan instrumenten voor de Europese Extremely Large Telescope (E-ELT). Het bedrag is toegekend aan een consortium van academische en industriële partners onder leiding van de Nederlandse Onderzoekschool voor Astronomie (NOVA). NOVA gaat meewerken aan de ontwerpstudies voor vier van de acht instrumenten op deze optische telescoop in de periode 2009-2011. Het beschikbare budget geeft de Nederlandse astronomie in 2012-2018 de mogelijkheid een leidende rol te spelen bij de bouw van één van deze instrumenten, in samenwerking met een aantal andere Europese landen.
De E-ELT wordt het optisch-infrarode paradepaard van de Europese Zuidelijke Sterrenwacht (ESO), die al diverse grote telescopen beheert in het noorden van Chili. Met een spiegeldiameter van 42 meter wordt het de grootste telescoop ter wereld in zijn soort. Het is nog niet bekend waar de E-ELT wordt gebouwd. Kandidaat-landen zijn onder andere Chili, Argentinië en Spanje (La Palma).
Astronomen gaan met de E-ELT de vorming en evolutie van sterrenstelsels ontrafelen vanaf de vorming van de eerste melkwegstelsels circa 12 miljard jaar geleden tot het heden. Het zoeken naar de invloed en de herkomst van een van de grootste mysteries in de hedendaagse astronomie, te weten donkere materie en donkere energie, neemt daarbij een centrale plaats in. Ook zal de E-ELT worden gebruikt voor het bestuderen van exoplaneten en van de fysische processen die zich afspelen bij de vorming van nieuwe sterren en hun planetenstelsels. Onder andere komt daarbij de vraag aan de orde hoe uniek of normaal ons eigen zonnestelsel is.
NOVA-directeur Wilfried Boland is verheugd dat Nederland met de financiële steun van NWO kan participeren in deze grootschalige Europese samenwerking. “Nederlandse astronomen behouden hiermee hun voorhoedepositie in de internationale sterrenkunde. Door mee te bouwen aan zo’n belangrijk observatorium krijgen Nederlandse sterrenkundigen een bevoorrechte positie om nieuwe paden van onderzoek te bewandelen en nieuwe ontdekkingen te kunnen gaan doen”, aldus Boland. NOVA ziet deze injectie in de sterrenkunde ook als een nieuwe stap in de samenwerking met de NWO-instituten ASTRON en SRON, TNO en een aantal industriële partners.
ESO en de Europese astronomische gemeenschap hopen de ontwerpstudies van de E-ELT in de loop van 2010 af te ronden. De telescoop zelf is naar verwachting in 2017 beschikbaar voor de eerste waarnemingen. De totale kosten voor de bouw van de E-ELT worden geraamd op 950 miljoen euro. Daarnaast moeten de ESO-lidstaten zelf de middelen beschikbaar stellen voor het ontwerp en de bouw van de wetenschappelijke instrumenten.
E-ELT
Nederland investeert in grootste telescoop ter wereld
