Op 10 december 1999 zal in Frans Guyana een Ariane 5 gelanceerd
worden met aan boord de XMM (X-ray Multi Mirror) satelliet. De
telescopen van XMM gaan kijken naar röntgenstraling afkomstig uit het
heelal. Voor de röntgenastronomie breken nu dan ook spannende tijden
aan. Drie grote observatoria zullen namelijk vanaf begin volgend jaar
gegevens verzamelen: XMM, als één van de grote "corner stone"
missies van de Europese Ruimtevaart Organisatie (ESA), Chandra van
NASA (met ook een belangrijke Nederlandse bijdrage) en Astro-E van
Japan. De drie satellieten vullen elkaar aan en iedere satelliet
heeft zijn eigen sterke punten. Voor XMM is dat zijn grote
gevoeligheid. Hierdoor kunnen sterrenkundigen voor het eerst in groot
detail fysische karakteristieken van hete kosmische gassen bepalen.
XMM is letterlijk een "multi mirror". Niet alleen heeft de satelliet
drie spiegeltelescopen om de röntgenstraling waar te nemen, maar elke
telescoop bestaat uit 58 spiegels. De spiegels passen in elkaar zoals
een set met steeds kleinere pannen. De telescopen zijn door een
koolstof-fiber buis van 7 meter verbonden met de röntgendetectoren.
De detectoren worden met hoge precisie, d.w.z. met een afwijking van
minder dan 0.1 mm, op hun plaats gehouden ten opzichte van de
spiegels. Dit ondanks de extreme temperaturen waaraan de
tussenliggende buis wordt blootgesteld.
Stichting Ruimte Onderzoek Nederland (SRON) heeft een belangrijke
wetenschappelijke bijdrage geleverd aan XMM in de vorm van de
Reflectie Tralie Spectrometer, oftewel de RGS (tralie=grating). Deze
röntgenspectrometer kan het röntgenlicht van sterren en sterstelsels
uitéén rafelen in verschillende "kleuren" net zoals een prisma dat
kan met zichtbaar licht. De RGS bestaat uit een traliedeel dat het
röntgenlicht in de verschillende golflengtes ontleedt en een
cameradeel dat met behulp van speciale detectoren uiteindelijk het
röntgenlicht registreert.
Op 1 December wordt om 13.30 uur een persbijeenkomst bij SRON
georganiseerd over XMM en de Nederlandse bijdrage aan XMM. Prof.dr.
Ir.J.A.M. Bleeker (directeur SRON) zal een inleiding geven waarin de
plaats van XMM ten opzichte van andere huidige röntgenmissies
verduidelijkt wordt. De "principal investigator", dr. Ir. A.C.
Brinkman zal toelichting geven over de Reflectie Tralie Spectrometer
(RGS). Ook zal een korte video over XMM getoond worden. Verder zal
een 1 op 10 schaalmodel van XMM te zien zijn, een testexemplaar van
de RGS en een aantal van de telescoopspiegels. Natuurlijk is er
gelegenheid tot het stellen van vragen.
Heeft u belangstelling voor deze bijeenkomst dan kunt u zich
aanmelden bij M.M.Voeten@sron.nl. Op aanvraag is een persmap met meer
gedetailleerde informatie en illustratief materiaal beschikbaar. Ook
op onze internet site (www.sron.nl) kunt u verdere informatie en
andere interessante links betreffende XMM vinden.
Nadere informatie:
Margje Voeten
tel.: 030-2538593
NB: Namens ESA zijn de media van harte welkom bij de SpaceExpo in
Noordwijk (Keplerlaan 1) om op 10 december de lancering te bekijken.
Contact en nadere informatie:
Heidi Graf
tel. 071-5653006
fax 071-5655728
Stichting Ruimte Onderzoek Nederland (SRON) is een instituut van de
Nederlandse Organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek (NWO) en
initieert, ontwikkelt, bouwt en gebruikt instrumenten voor
wetenschappelijk onderzoek in en vanuit de ruimte.
Nadere informatie
over SRON activiteiten:
drs. Gerard Cornet
tel. 030-2535702
G.Cornet@sron.nl
De SRON internetsite: http://www.sron.nl