De Nederlandse astronoom Ewine van Dishoeck (hoogleraar Universiteit Leiden en wetenschappelijk directeur NOVA) heeft tijdens de driejaarlijkse Algemene Vergadering van de Internationale Astronomische Unie (IAU) in Wenen, Oostenrijk, de voorzittershamer overgenomen als 32ste president van de IAU. Komende dinsdag ontvangt zij uit handen van de Noorse koning de Kavli-prijs voor astrofysica.
De IAU, opgericht in 1919, is de wereldwijde organisatie voor astronomen, met meer dan 12.000 leden uit 100 landen. De doelstelling van de IAU is het bevorderen en waarborgen van alle aspecten van de sterrenkunde door internationale samenwerking. De kerntaken bestaan uit het organiseren van wetenschappelijke congressen, het stimuleren van sterrenkundig onderwijs en outreach, en het bevorderen van duurzame mondiale ontwikkeling. In 2019 viert de IAU haar 100-jarig bestaan met evenementen wereldwijd.
Kavli-prijslaureaat, Spinozapremiewinnaar en Akademiehoogleraar Van Dishoeck is al 25 jaar lang actief binnen de IAU, als (vice-)president van verschillende werkgroepen en commissies en divisies, en de laatste drie jaar als president-elect. Zij is de vijfde Nederlandse IAU-voorzitter in de geschiedenis van de IAU. Eerder werd deze functie bekleed door Willem de Sitter (1925 - 1928), Jan Hendrik Oort (1958 - 1961), Adriaan Blaauw (1976 - 1979) en Lodewijk Woltjer (1994 - 1997).
Kavli-prijs
Op dinsdag 4 september krijgt Van Dishoeck uit handen van koning Harald V van Noorwegen de Kavli-prijs voor Astrofysica, die bestaat uit een geldbedrag van een miljoen dollar en een gouden medaille.
De Kavli-prijs, in 2008 voor het eerst uitgereikt, gaat steeds naar wetenschappers die 'ons begrip van het bestaan' vergroten. Volgens de jury heeft Van Dishoecks onderzoek vrijwel ieder aspect van de astronomie veranderd. Van Dishoeck is hoogleraar moleculaire astrofysica. Ze onderzoekt hoe sterren en planeten ontstaan en of er leven mogelijk is buiten de aarde. Ze levert mettheorie, waarnemingen, en experimenten een belangrijke bijdrage aan de kennis over interstellaire wolken, grote gas- en stofwolken die de geboorteplaatsen zijn van planeten en sterren. Ze liet zien hoe er in die interstellaire wolken moleculen ontstaan die zich verder ontwikkelen en samenklonteren tot de bouwstenen voor complete planetenstelsels zoals ons eigen zonnestelsel.
De Kavli-prijs, die ook wel de Nobelprijs voor de Sterrenkunde wordt genoemd, wordt iedere twee jaar uitgereikt door de Noorse Academie van Wetenschappen en Letteren aan winnaars in drie categorieën: astrofysica, nanowetenschappen en neurowetenschappen.