Jaar van de Sterrenkunde officieel geopend

Jaar van de Sterrenkunde officieel geopend
Met een openingsceremonie op het hoofdkwartier van Unesco in Parijs is het Internationaal Jaar van de Sterrenkunde 2009 officieel geopend. Meer dan 900 mensen, onder wie ministers en Nobelprijs-winnaars woonden de openingsconferentie bij. Ook zo'n 200 jonge, veelbelovende sterrenkunde-studenten uit meer dan 100 landen waren aanwezig. Delen van de opening zijn terug te kijken en lezen op de webcast en een weblog van Lee Pullen zijn. Op het terrein van Unesco trok de Discovery Truck van de Rijksuniversiteit Groningen veel bezoekers.

De truck is dit jaar ingericht als infrarood-lab en gaat op bezoek bij scholen en is te bezoeken in stadscentra. Dit project (Het Onzichtbare Heelal) legt aan het brede publiek uit hoe de infraroodsterrenkunde werkt. In april wordt ESA's Herschel-telescoop gelanceerd, die een in Nederland gebouwd infrarood-spectrograaf aan boord heeft. De Discovery Truck was speciaal door UNESCO naar Parijs gehaald als aansprekend voorbeeld van sterrenkundepopularisering. Het project won in 2008 de Academische Jaarprijs.


Ook twee andere projecten waar Nederland nauw bij betrokken is, kregen veel aandacht op de conferentie: Universe Awareness en een door radioastronomen uitgevoerde 33 uur durende marathon-observatie van drie quasars met een reeks telescopen over de hele wereld. De objecten werden tijdens het draaien van de aarde gevolgd, en de metingen via superbreedbandverbindingen bij JIVE in Dwingeloo in real-time verwerkt tot een bruikbaar signaal. Het unieke aan de meting is dat 17 telescopen op 4 continenten, die allemaal verschillende datasystemen gebruiken en verschillende data-formats produceren, worden gecombineerd tot een enkel, real-time instrument. Deze techniek heet eVLBI - electronic Very Long Baseline Interferometry. Het grote voordeel hiervan is de uitstekende kwaliteit van de afbeeldingen en de vrijwel directe beschikbaarheid van de data voor astronomen.

De voortgang van de marathon-observatie was te volgen via een speciale website. Voor Nederland deed de Westerbork radiotelescoop mee aan de observatie-campagne. Tijdens de 100 uur van de sterrenkunde (van 2-5 april) vindt een soortgelijke sessie plaats. Ook de bezoekers van het 'Weekend van de sterren' op 4 en 5 april in NEMO, waar dan ook de Discovery Truck staat, kunnen de waarnemingen van JIVE volgen.

IYA2009