Het iSPEX-project, waarbij eigenaren van een smartphone kunnen meehelpen met onderzoek naar fijn stof in de atmosfeer, is een van de drie finalisten van de Academische Jaarprijs 2012.
De Nederlandse Onderzoekschool voor Astronomie (NOVA), RIVM, de Universiteit Leiden, het KNMI en SRON (Netherlands Institute for Space Research) hebben het opzetstuk voor de smartphone (iSPEX) ontwikkeld.
Met de iSPEX (Spectropolarimeter for Planetary EXploration) kunnen eigenaren van een smartphone in de toekomst meten hoeveel en welke soort fijn stof er in de atmosfeer zit. De iSPEX is een opzetstukje dat voor de camera van de mobiele telefoon geplaatst wordt en een bijbehorende app. Het instrument maakt gebruik van de krachtige eigenschappen van een smartphone: de camera, internetverbinding, GPS en de rekenkracht. De wetenschappers hebben een prototype ontwikkeld maar het apparaat is nog niet op grote schaal beschikbaar.
Om een meting te verrichten, plaatst de gebruiker de iSPEX, start de app en richt de telefoon op een helder stuk hemel. De gegevens kunnen automatisch worden doorgegeven aan een centrale database, die in de toekomst alle metingen interpreteert. Het resultaat is een kaart die de verdeling van fijn stof over Nederland laat zien. Fijn stof bestaat uit zwevende deeltjes die schadelijk kunnen zijn voor de gezondheid.
De iSPEX maakt het mogelijk om, nauwkeuriger dan voorheen, onderscheid te maken tussen verschillende soorten fijn stof in de lucht. Deze gegevens kunnen gekoppeld worden aan gezondheidsgegevens van mensen in een gebied. Hierdoor wordt het mogelijk om gerichter onderzoek te doen naar de gezondheidseffecten van verschillende soorten fijn stof.
Het RIVM speelt een belangrijke rol bij het interpreteren van de meetgegevens. De metingen van iSPEX worden gerelateerd aan metingen van het RIVM. Hiermee wordt zeker gesteld dat de metingen van iSPEX kloppen.
Het verder ontwikkelen van de iSPEX kan eigenaren van een smartphone in de toekomst de mogelijkheid geven om zelf te meten of er schadelijke fijn stof in de lucht zit die zij inademen. Daarom kan de iSPEX in de toekomst voor kwetsbare groepen, zoals mensen met astma, een handig instrument zijn om te meten welk risico zij lopen.
Met de iSPEX kunnen ook spectrografische proefjes worden gedaan. NOVA ontwikkelt daartoe een lespakket voor het Voortgezet Onderwijs.
De winnaar van de Academische jaarprijs wordt op woensdag 24 oktober bekend.
AJP
iSPEX
iSPEX op Twitter
iSPEX door naar finale AJP 2012
