De foto van de week van ESO toont een beeld uit het onderzoek waaraan Henk Hoekstra (Universiteit Leiden) meewerkte.
Op de opname zien we iets spectaculairs: een cluster met zo veel massa dat de ruimte eromheen verbogen wordt. De cluster, waarvan de kern zich links van de groene 'slider' bevindt, draagt de naam RCS2 J2327 en is een van de zwaarste clusters die er bekend zijn op die afstand of zelfs verder weg.
Zware objecten zoals RCS2 J2327 oefenen zo’n sterke invloed op hun omgeving uit dat ze eigenlijk de ruimte rondom zich verbuigen – dit staat bekend als het zwaartekrachtlenseffect en kan het licht van verder afgelegen objecten afbuigen, vervormen en, heel cruciaal, versterken, waardoor we in staat zijn sterrenstelsels waar te nemen die zich anders voor ons te ver weg zouden bevinden om ze te kunnen detecteren. Het zwaartekrachtlenseffect is een van de voorspellingen van Albert Einsteins algemene relativiteitstheorie en kan in drie verschillende vormen waargenomen worden: sterke lenswerking, zwakke lenswerking en microlenseffect. Sterke lenswerking levert verbluffend mooie foto’s op van vervormde sterrenstelsels, bogen en fenomenen zoals Einsteinringen, zwakke lenswerking daarentegen wordt meestal bestudeerd aan de hand van statistische gegevens. Dit biedt de mogelijkheid om de massa van kosmische objecten te meten, zoals in dit geval.
Deze opname is gemaakt op basis van verschillende waarnemingen met het HAWK-I-instrument op ESO’s Very Large Telescope en de Advanced Camera for Surveys op de Hubble Space Telescope van NASA/ESA en laat een indrukwekkend gedetailleerde studie zien van zwakke lenswerking in de kosmos. De studie toonde aan dat RCS2 J2327 een totale massa bezit van twee biljard zonnen!
Door gebruik te maken van de groene hendel wordt er een kaart zichtbaar, die de vermoedelijke hoeveelheid massa binnenin elk deel van de cluster toont. Het maken van de kaart was enkel mogelijk dankzij exacte metingen van het zwaartekrachtlenseffect in de verschillende gebieden van de cluster.
Links: