Met behulp van het instrument VISIR van ESO’s Very Large Telescope (VLT) hebben astronomen de complexe en heldere nevel rond de superreuzenster Betelgeuze gedetailleerder in beeld gebracht dan ooit. Deze structuur, die de indruk wekt dat er vlammen uit de ster schieten, is ontstaan doordat de stellaire kolos grote hoeveelheden materie de ruimte in blaast.
Betelgeuze, een rode superreus in het sterrenbeeld Orion, is een van de helderste sterren aan de nachtelijke hemel. Met zo ongeveer de omvang van de omloopbaan van Jupiter, die vierenhalf keer zo groot is als de aardbaan, is hij ook een van de grootste. De VLT-opname toont de omringende nevel, die veel groter is dan de ster zelf: hij strekt zich uit tot 60 miljard kilometer van het steroppervlak – ongeveer 400 keer de afstand zon-aarde.
Rode superreuzen zoals Betelgeuze vertegenwoordigen een van de laatste stadia in het bestaan van een zware ster. Tijdens deze kortstondige fase groeit de ster in omvang en blaast hij in hoog tempo materie de ruimte in. Op die manier wordt in slechts tienduizend jaar tijd een enorme hoeveelheid (ongeveer een zonsmassa) materie afgestoten.
Het proces dat ervoor zorgt dat een ster als Betelgeuze materie afstoot gaat met twee verschijnselen gepaard. Het eerste is de vorming van enorme gaspluimen (die overigens veel kleiner zijn dan de nu gefotografeerde nevel) aan het oppervlak van de ster, die eerder zijn vastgelegd met het NACO-instrument van de VLT. Het andere verschijnsel, dat de achterliggende oorzaak is van de pluimen, betreft het hevig op en neer bewegen van reusachtige bellen in de atmosfeer van Betelgeuze – vergelijkbaar met kokend water in een pan.
De nieuwe resultaten laten zien dat de pluimen die dicht bij de ster te zien zijn, waarschijnlijk in verband staan met de structuren in de buitennevel die nu met VISIR in het infrarood is vastgelegd. In zichtbaar licht is deze nevel niet te zien, omdat Betelgeuze hem volledig overstraalt. De onregelmatige vorm van de nevel wijst erop dat de ster zijn materie niet op symmetrische wijze heeft uitgestoten. Mogelijk zijn de bellen van stermaterie en de gaspluimen waaraan de nevel zijn ontstaan te danken heeft verantwoordelijk voor zijn klonterige aanzien.
Meer informatie en foto's op de ESO-website
Grote nevel rond rode superreus Betelgeuze
