De Internationale Astronomische Unie (IAU) bestaat dit jaar 100 jaar en organiseert de mondiale competitie ‘IAU100 NameExoWorlds’. Elk land krijgt een exoplaneet toegewezen en mag die samen met het publiek een naam geven. Meer dan 70 landen zijn al bezig met een nationale campagne om het publiek te laten stemmen. Het doel van de campagne is mensen te laten nadenken over onze plaats in het heelal en over de hypothetische vraag hoe een buitenaardse beschaving naar onze aarde zou kijken.
Astronomen hebben de afgelopen decennia duizenden planeten en planeetstelsels ontdekt rond nabije sterren. Sommige planeten zijn klein en rotsachtig zoals onze aarde; andere lijken meer op gasreuzen als Jupiter. Om de meeste sterren cirkelen planeten. Alleen al het enorme aantal sterren in het heelal en de overvloedigheid van prebiotische materialen, maakt het bestaan van leven elders in het heelal waarschijnlijk.
De IAU is verantwoordelijk voor de officiële naamgeving van hemellichamen. De IAU viert dit jaar 100 jaar internationale samenwerking, en wil dit aspect van de sterrenkunde benadrukken met de wereldwijde campagne. Tijdens de competitie van 2015 werden al 19 exoplaneten vernoemd. Dit jaar krijgt élk land de kans een naam te geven aan een planeetstelsel, bestaande uit een exoplaneet en een ster.
Elk land heeft een ster toegewezen gekregen die zichtbaar is vanuit dat land en helder genoeg is om met een kleine telescoop te bekijken. Dat is gebeurd na een zorgvuldige selectie van een groot aantal bekende exoplaneten en hun moedersterren. Al deze planeten zijn gasreuzen, vergelijkbaar met Jupiter en Saturnus. [1]
Nederland
Nederland heeft de ster HAT-P-6 en de exoplaneet HAT-P-6 b toegewezen gekregen. Het stelsel ligtop ongeveer 650 lichtjaar afstand in het sterrenbeeld Andromeda. De hele lijst met planeten staat op: http://www.nameexoworlds.iau.org/list-of-stars.
In elk deelnemend land is een nationaal comité opgericht om een nationale verkiezing op te zetten. Dit comité volgt de methode en de richtlijnen die door de IAU100 NameExoWorlds-stuurgroep zijn opgesteld (zie ook de Nederlandse richtlijnen (pdf)). Het nationaal comité is verantwoordelijk voor publieksparticipatie, communicatie rond het project en het ontwerpen van een stemsysteem.
De nationale competitie vindt plaats in de periode juni-november 2019. De resultaten van de wereldwijde verkiezingen worden bekendgemaakt in december 2019. De gekozen namen worden dan parallel aan de bestaande wetenschappelijke namen gebruikt, met een verwijzing naar de indieners.
[1] De NameExoWorlds-campagne heeft voor de vernoeming planeetstelsels geselecteerd die bestaan uit een planeet rond een ster die met een kleine telescoop vanuit het betreffende land kan worden waargenomen. In de selectie zitten planeten die al eerder zijn ontdekt en dus goed zijn bestudeerd. Ze zijn bijna allemaal ontdekt voor 2012. De visuele helderheid van de geselecteerde planeten loopt uiteen van magnitude 6 tot 12. De planeten zijn allemaal ontdekt via de radiale-snelheidsmethode (Doppler-spectroscopie) of de transitmethode (waarbij een planeet die voor zijn moederster langs beweegt een piepklein beetje sterlicht blokkeert). Ze zijn allemaal gevonden met telescopen vanaf de grond. Waarschijnlijk zijn alle planeten gasreuzen, vergelijkbaar met Jupiter en Saturnus. Ze hebben geschatte massa’s tussen de 10% en 500% van die van Jupiter. Alle systemen bestaan uit enkele sterren met daaromheen één bekende planeet. Mogelijk tellen de zonnestelsels meerdere sterren en planeten, maar dat is op dit moment niet bekend. Elk land heeft op deze manier een gelijke kans om vergelijkbare hemellichamen een naam te geven.
IAU
De IAU is een internationale astronomische organisatie, waarbinnen meer dan 13.500 astronomen uit ruim 100 landen zijn verenigd. De missie van de IAU is het promoten en bewaken van alle aspecten van de astronomie, inclusief onderzoek, communicatie, educatie en ontwikkeling, door middel van internationale samenwerking. De IAU is ook het officieel erkende internationale lichaam voor de naamgeving van hemellichamen en de oppervlaktestructuren daarop. De IAU is gesticht in 1919 en is ’s werelds grootste beroepsorganisatie voor astronomen.
Groottevergelijking HAT-P-6 b met de planeet Jupiter
[1] De NameExoWorlds-campagne heeft voor de vernoeming planeetstelsels geselecteerd die bestaan uit een planeet rond een ster die met een kleine telescoop vanuit het betreffende land kan worden waargenomen. In de selectie zitten planeten die al eerder zijn ontdekt en dus goed zijn bestudeerd. Ze zijn bijna allemaal ontdekt voor 2012. De visuele helderheid van de geselecteerde planeten loopt uiteen van magnitude 6 tot 12. De planeten zijn allemaal ontdekt via de radiale-snelheidsmethode (Doppler-spectroscopie) of de transitmethode (waarbij een planeet die voor zijn moederster langs beweegt een piepklein beetje sterlicht blokkeert). Ze zijn allemaal gevonden met telescopen vanaf de grond. Waarschijnlijk zijn alle planeten gasreuzen, vergelijkbaar met Jupiter en Saturnus. Ze hebben geschatte massa’s tussen de 10% en 500% van die van Jupiter. Alle systemen bestaan uit enkele sterren met daaromheen één bekende planeet. Mogelijk tellen de zonnestelsels meerdere sterren en planeten, maar dat is op dit moment niet bekend. Elk land heeft op deze manier een gelijke kans om vergelijkbare hemellichamen een naam te geven.
IAU
De IAU is een internationale astronomische organisatie, waarbinnen meer dan 13.500 astronomen uit ruim 100 landen zijn verenigd. De missie van de IAU is het promoten en bewaken van alle aspecten van de astronomie, inclusief onderzoek, communicatie, educatie en ontwikkeling, door middel van internationale samenwerking. De IAU is ook het officieel erkende internationale lichaam voor de naamgeving van hemellichamen en de oppervlaktestructuren daarop. De IAU is gesticht in 1919 en is ’s werelds grootste beroepsorganisatie voor astronomen.
Lijst met sterren en planeten
Nederlandse richtlijnen (pdf))