Van 1 september tot en met 15 oktober 2015 gaan mensen in heel Europa met hun mobieltje fijnstof meten. De meetcampagne is bedacht door de mensen achter het succesvolle Nederlandse iSPEX-project uit 2013. De bevolking gaat in ieder geval de straat op in Athene, Barcelona, Belgrado, Berlijn, Kopenhagen, Londen, Manchester, Milaan en Rome.
In Europa zijn 9.000 opzetstukjes voor de iPhone verspreid, waarmee deze verandert in een meetinstrument voor fijnstof. Voor Nederland zijn geen nieuwe opzetstukjes beschikbaar. Toch hoopt het iSPEX-EU team dat veel Nederlanders die hun opzetstukje uit 2013 nog hebben, zullen meedoen met dit Europese experiment.
Geslaagde vorm van burgerwetenschap
Elise Hendriks van de Universiteit Leiden en coördinator van iSPEX-EU: ‘Van 1 september tot 15 oktober kun je op alle wolkeloze dagen met je iPhone met opzetstukje naar buiten om metingen aan de lucht te doen. Met behulp van de metingen en die van duizenden andere burgerwetenschappers gaan we zo het fijnstof in de verschillende deelnemende Europese steden in beeld brengen.'
Het Nederlandse iSPEX-project dat in 2013 twee nationale meetdagen organiseerde, ging de boeken in als een geslaagde vorm van burgerwetenschap. Duizenden Nederlanders maten met hun mobieltje het fijnstof in de lucht. Wetenschappers van de Universiteit Leiden, NOVA, SRON, KNMI en RIVM konden met behulp van de gegevens gedetailleerde kaarten samenstellen van de verspreiding van het fijnstof.
Internationaal jaar van het licht
De mensen achter het Nederlandse iSPEX-project organiseren nu dus een Europese citizen science-campagne. Ze doen dit in het kader van het Internationaal Jaar van het Licht 2015 en als onderdeel van LIGHT2015, een project van de Europese Commissie. Om de start van de iSPEX-EU in alle steden mogelijk te maken, is een internationaal team van wetenschappers en medewerkers van een groot aantal universiteiten, onderzoeksinstituten en educatieorganisaties samengesteld.
De campagne van 2015 verschilt enigszins van die in 2013. Zo duurt deze campagne zes weken terwijl het in 2013 om twee losse meetdagen ging. Hendriks: 'We hebben voor de metingen een blauwe lucht nodig. Als het in Kopenhagen op een bepaalde dag goed weer is, hoeft dat in Athene niet zo te zijn. Bovendien geeft een langere meetperiode de steden de kans om een eigen invulling te geven aan het project. Barcelona houdt bijvoorbeeld van 14 september tot 15 oktober elke zondag en woensdag op vier plekken in de stad meetmomenten met meetdemonstraties.'
In verschillende steden en op andere locaties wordt ter controle ook gemeten met professionele apparatuur. Dit gebeurt bijvoorbeeld in en bij Rome. Wetenschappers in Athene plaatsen zelfs een extra meetinstrument nabij de Acropolis.
Steden staan centraal
De Europese campagne is net als bij de nationale meetdagen in 2013 echt weer een experiment. Coördinator Hendriks: 'We weten bijvoorbeeld dat heel veel fijnstof in Nederland afkomstig is uit het buitenland. Afhankelijk van hoe de wind staat, kan de hoeveelheid flink variëren. Het is dus extra interessant om met iSPEX een blik buiten Nederland te werpen. Daarbij focust het team zich nu allereerst op steden. Niet alleen omdat de problematiek daar het grootste is, maar ook omdat in de steden de meeste deelnemers zijn en er zo een nauwkeurige fijnstofkaart gemaakt kan worden.'
Voor de meetcampagne is een speciale website opgezet: www.ispex-eu.org. Ook is er een internationale versie gemaakt van de iSPEX-app voor de iPhone 4(s), 5(s). Verder is het laatste campagnenieuws te volgen via Twitter: @ispex_eu en @spexnl.
Europa gaat fijnstof meten met mobieltje
