Huub Röttgering, hoogleraar sterrenkunde en directeur van de Sterrewacht Leiden, heeft van de Europese onderzoeksorganisatie ERC (European Research Council) een ERC Advanced Grant van 2,5 miljoen euro gekregen om te bestuderen hoe en wanneer de eerste quasars, melkwegstelsels, en clusters van melkwegstelsels werden gevormd. Hij zal gebruik maken van de nieuwe, zeer gevoelige radiotelescoop LOFAR.
Quasars zijn melkwegstelsels die in het centrum een zeer helder object herbergen. Het licht van dit object wordt uitgestraald door materie die in de richting van een zeer zwaar zwart gat valt. Clusters van sterrenstelsels bestaan uit vele duizenden melkwegstelsels en zijn de zwaarste objecten in het heelal. Een van de meest fundamentele vragen in de sterrenkunde is hoe en wanneer quasars en clusters van melkwegstelsels worden gevormd. Het vermoeden wordt steeds sterker dat de vorming van beide soorten objecten hand in hand gaat. LOFAR (Low Frequency Array), is een revolutionaire radiotelescoop die bestaat uit 25.000 antennes, verspreid over 48 velden in Noordoost-Nederland, Duitsland, Zweden, Frankrijk en Engeland. LOFAR is in staat uiterst gevoelige waarnemingen te doen op de allerlaagste radiofrequenties. Dit zal nieuwe inzichten opleveren over de rol die koud en heet gas, en magnetische velden spelen in de vorming van quasars en clusters van melkwegstelsels.
Röttgering gaat het project ‘A new window on the Universe: The formation and evolution of galaxy clusters and proto-clusters’ uitvoeren met vier promovendi, drie postdocs en een data-analyst.
De ERC Advanced Grants worden toegekend aan wetenschappers van uitzonderlijk niveau. Eerder dit jaar kreeg Raffaella Morganti, hoofd van de Astronomengroep bij ASTRON en bijzonder hoogleraar Structuur en Evolutie van Radiomelkwegstelsels aan het Kapteyn Astronomisch Instituut van de Rijksuniversiteit Groningen, een ERC Advanced Grant. Vorig jaar werden Advanced Grants toegekend aan de Nederlandse sterrenkundigen Thijs van der Hulst en Ewine van Dishoeck.