Astronomen hebben met behulp van waarnemingen met de CoRoT-satelliet en ESO’s HARPS instrument, de eerste ‘normale’ exoplaneet ontdekt die zeer gedetailleerd kan worden bestudeerd. De planeet, Corot-9b, draait rondom een zonachtige ster op 1500 lichtjaar afstand in het sterrenbeeld Slang.
“Dit is een normale, gematigde exoplaneet zoals we er al tientallen kennen, maar het is de eerste waarvan we de eigenschappen grondig kunnen bestuderen,” zegt Claire Moutou, lid van het internationale team van 60 astronomen dat de ontdekking deed. “Corot-9b wordt zeker de Steen van Rosetta in het onderzoek naar exoplaneten.”
“Corot-9b is de eerste exoplaneet die erg lijkt op de planeten in ons zonnestelsel,” voegt eerste auteur Hans Deeg toe. “Hij is net zo groot als Jupiter en heeft een baan vergelijkbaar met die van Mercurius.”
“De planeet bestaat voornamelijk uit waterstof en helium, net als onze reuzenplaneten Jupiter en Saturnus,” zegt teamlid Tristan Guillot, “en het is mogelijk dat Corot-9b tot 20 aardmassa’s aan andere elementen bevat, onder andere water en steen op hoge temperaturen en onder hoge druk”.
Corot-9b gaat elke 95 dagen voor zijn moederster langs, gezien vanaf de aarde. Deze planeetovergang duurt ongeveer acht uur en geeft astronomen veel informatie over de planeet. Dit is gunstig omdat deze gasreus veel dezelfde kenmerken heeft als de meeste tot nu toe ontdekte exoplaneten.
“Onze analyse heeft meer informatie over Corot-9b opgeleverd dan over andere, vergelijkbare exoplaneten,” zegt co-auteur Didier Queloz. “Het kan een nieuw onderzoeksgebied openen om de atmosfeer van exoplaneten met een gematigde of lage temperatuur te begrijpen, en het kan vooral een geheel nieuwe blik werpen op ons begrip van de chemische processen die zich bij lage temperaturen afspelen.”
Tot nu toe zijn meer dan 400 exoplaneten ontdekt, waarvan 70 met behulp van de transit-methode. Corot-9b is bijzonder omdat de afstand tot zijn moederster ongeveer tien keer groter is dan bij de andere planeten die volgens deze methode zijn ontdekt. Bovendien is het van deze planeten de enige met een gematigd klimaat. Men vermoedt dat de oppervlaktetemperatuur ligt tussen de 160 graden en minus 20 graden Celsius, met minimale verschillen tussen dag en nacht. De precieze waarden hangen af van de eventuele aanwezigheid van een reflecterend wolkendek.
De CoRoT-satelliet, die wordt beheerd door de Franse ruimtevaartorganisatie CNES, identificeerde de planeet na 145 dagen waarnemen tijdens de zomer van 2008. Waarnemingen met ESO’s zeer succesvolle exoplanetenjager, de HARPS-spectrograaf op de 3,6-meter telescoop in La Silla in Chili, stelden de astronomen in staat om de massa van Corot-9b te meten. Hieruit blijkt dat Corot-9b inderdaad een exoplaneet is, met een massa van ongeveer 80% van de massa van Jupiter.
Deze conclusie wordt deze week gepubliceerd in ‘Nature’.
ESO
Eerste ‘gematigde’ exoplaneet gemeten
