Eerste deel Euclids ruimteatlas gepubliceerd

Vandaag is het eerste stuk onthuld van de grote kaart van het heelal die ESA's Euclid-ruimtemissie in de komende jaren samenstelt. Daarop zijn miljoenen sterren en sterrenstelsels te zien. Dit eerste stukje van de kaart, een enorm mozaïek van 208 gigapixels, is vrijgegeven op het International Astronautical Congress  in Milaan, Italië, door ESA's Directeur-generaal Josef Aschbacher en Directeur Wetenschap Carole Mundell. 

Klik op de afbeelding om te vergroten. Credit: ESA/Euclid/Euclid Consortium/NASA, CEA Paris-Saclay, image processing by J.-C. Cuillandre, E. Bertin, G. Anselmi
Klik op de afbeelding om te vergroten. Credit: ESA/Euclid/Euclid Consortium/NASA, CEA Paris-Saclay, image processing by J.-C. Cuillandre, E. Bertin, G. Anselmi

Het mozaïek bevat 260 waarnemingen die zijn gedaan tussen 25 maart en 8 april 2024. In slechts twee weken nam Euclid 132 vierkante graden van de zuidelijke hemel waar, meer dan 500 keer het gebied van de volle maan. Het mozaïek beslaat een procent van de survey die Euclid in zes jaar zal doen. Tijdens dit onderzoek neemt de telescoop de vormen, afstanden en bewegingen waar van miljarden sterrenstelsels tot op 10 miljard lichtjaar. Hierdoor wordt de grootste kosmische 3D-kaart ooit gemaakt.

Dit eerste deel van de kaart bevat al ongeveer 100 miljoen bronnen: sterren in onze Melkweg en sterrenstelsels daarbuiten. Ongeveer 14 miljoen van deze sterrenstelsels kunnen worden gebruikt om de verborgen invloed van donkere materie en donkere energie op het heelal te bestuderen.

De gevoelige camera's van Euclid legden de objecten in groot detail vast. Als je heel diep op het mozaïek inzoomt (dit beeld is 600 keer vergroot vergeleken met het volledige beeld), is de structuur van een spiraalvormig sterrenstelsel nog steeds duidelijk te zien.

Een speciaal detail dat zichtbaar is in het mozaïek zijn de zwakke wolken tussen de sterren in ons eigen sterrenstelsel, ze verschijnen in lichtblauw tegen de zwarte achtergrond van de ruimte. Ze zijn een mix van gas en stof en worden ook wel 'galactische cirrus' genoemd omdat ze op cirruswolken lijken. Euclid kan deze wolken zien met zijn supergevoelige camera voor zichtbaar licht omdat ze optisch licht van de Melkweg weerkaatsen. De wolken schijnen ook in ver-infrarood licht, zoals gezien door ESA's Planck-missie. 

Het mozaïek dat vandaag is vrijgegeven, is een voorproefje van wat de Euclid-missie nog gaat brengen. Sinds de missie in februari begon met zijn wetenschappelijke routinewaarnemingen, is twaalf procent van het onderzoek voltooid. De publicatie van 53 vierkante graden van het onderzoek, inclusief een voorproefje van de Euclid Deep Field-gebieden, staat gepland voor maart 2025. Het eerste jaar van kosmologische data van de missie zal in 2026 aan de gemeenschap worden vrijgegeven. 

Alle beelden plus zoom-ins staan op de ESA-website