De omstandigheden op de Chajnantor-hoogvlakte zijn niet zo ideaal om te verblijven; er is maar half zoveel zuurstof als op zeespiegelniveau. Om die reden worden de ALMA-schotels geassembleerd en getest op de Operations Support Facility die op 2900 meter ligt. Vanuit dit basiskamp is de antenne naar 5000 meter hoogte getransporteerd.
ALMA-directeur Thijs de Graauw noemt het transport van de eerste antenne “een huzarenstuk, waarmee de geboorte van ‘s werelds meest ambitieuze aardse observatorium weer een stap dichterbij is gekomen”.
ALMA wordt het grootste en hoogst gelegen observatorium ter wereld. Na voltooiing zal het bestaan uit 66 schotelantennes: 54 schotels met een middellijn van 12 meter (voor de helft gebouwd in Noord-Amerika en voor de andere helft in Europa) en 12 Japanse schotels met een middellijn van 7 meter. ALMA gaat het heelal waarnemen op (sub)millimetergolflengten, en zal naar verwachting veel nieuwe informatie opleveren over de geboorte van sterrenstelsels, sterren en planeten.
De Europese ALMA-projectmanager Wolfgang Wild prijst de inbreng van de internationale partners aan ALMA. “De schotel die nu naar boven is gebracht, is door Japan geproduceerd, het transportvoertuig is Europees en de ontvangstapparatuur in de antennes Noord-Amerikaans, Europees en Aziatisch.”
De ALMA-antenne is op de hoogvlakte op een docking-station gezet en aangesloten op het stroom- en glasvezelnetwerk. Dat is met een nauwkeurigheid van enkele millimeters gebeurd. De antennes zijn zo ontworpen dat ze bestand zijn tegen de extreme weercondities op Chajnantor, met temperaturen van +20 tot -20 graden Celsius.
De 66 schoteleantennes komen verspreid over de hoogvlakte te staan over een afstand van maximaal 18,5 kilometer, en vormen tezamen een gigantische telescoop. De antennes kunnen met de grote transportvoertuigen worden verplaatst en herschikt voor diverse soorten waarnemingen.
Begin 2010 zullen er drie antennes op hun plek staan. De eerste wetenschappelijke observaties zullen naar verwachting in de tweede helft van 2011 plaatsvinden. Het licht dat ALMA gaat opvangen, komt van de oudste en verste objecten in het heelal: wolken van gas en stof waarin nieuwe sterren worden geboren, en verre sterrenstelsel aan de ‘rand’ van het waarneembare heelal. Dit deel van het universum is relatief onontgonnen op submillimeter golflengten. Dit soort waarnemingen vereist extreem droge lucht en zeer geavanceerde ontvangers in de telescoopschotels.
ALMA is een project waarin Europa, Noord-Amerika en Oost-Azië deelnemen, in samenwerking met Chili. De Europese Zuidelijke Sterrenwacht ESO is de Europese partner in dit mondiale project. Nederland is een van de 14 deelnemers in ESO. ESO beheert de grote telescopen in het noorden van Chili, waaronder de Very Large Telescope op Mount Paranal.
ESO
ALMA
Eerste ALMA-antenne op weg naar Chajnantor (c) ESO
