![Samengestelde afbeelding van NGC 2005 (links) en de Grote Magelhaense Wolk (rechts). (c) HLA/Fabian RR/ESO/VMC Survey/Astronomie.nl [CC BY-SA 3.0]](/upload/images/2021/10/NGC-2005-LMC-credit-HLA-Fabian-RR-ESO-VMC-Survey-Astronomie.nl-CC-BY-SA-30.jpg)
Volgens de heersende theorie zijn grote sterrenstelsels zoals onze Melkweg ontstaan door samensmeltingen met kleinere sterrenstelsels. De afgelopen jaren zijn daarvoor de bewijzen gevonden voor onze Melkweg dankzij de Gaia-satelliet. Een Italiaans-Nederlands team van onderzoekers wilde het vermoeden aantonen dat kleine sterrenstelsels op hun beurt ook weer uit nog kleinere stelsels bestaan.
Bolvormige sterrenhopen
Om hun hypothese te testen, bestudeerden zij de Grote Magelhaense Wolk, een buursterrenstelsel van onze Melkweg. Ze keken in het bijzonder naar bolvormige sterrenhopen. Bolhopen zijn groepen van duizenden tot miljoenen sterren. Het idee is dat de kern van zo'n bolhoop stand weet te houden, zelfs na miljarden jaren van duw- en trekwerk in een sterrenstelsel.
De onderzoekers analyseerden de chemische samenstelling van elf bolvormige sterrenhopen, verzameld door de Very Large Telescope en de Magellan-telescopen in Chili.
Van de elf bestudeerde bolvormige sterrenhopen in de Grote Magelhaense Wolk bleek er één een duidelijk afwijkende chemische samenstelling te hebben. Het gaat om bolhoop NGC 2005. Deze bolhoop telt nog ongeveer 200.000 sterren en bevindt zich op 750 lichtjaar van het centrum van de Grote Magelhaense Wolk. De bolhoop bevat onder andere minder zink, koper, silicium en calcium dan de tien andere bolhopen.
Reliek van eerdere samensmelting
De onderzoekers beredeneren op basis van de chemische samenstelling van NGC 2005 dat de bolhoop een overblijfsel moet zijn van een klein sterrenstelsel waarin de sterren vrij langzaam werden gevormd. Miljarden jaren geleden zou dat kleine sterrenstelsel zijn samengesmolten met de, toen nog niet zo heel grote, Grote Magelhaense Wolk. In de loop der tijd is het grootste deel van het kleine sterrenstelsel uit elkaar getrokken en zijn de meeste sterren verspreid geraakt, maar bleef het centrum, bolhoop NGC 2005, achter.
Onderzoeker Davide Massari, werkzaam in Italië en bij de Rijksuniversiteit Groningen, is verheugd: "We zien dus eigenlijk een reliek van een eerdere samensmelting. En we hebben nu voor het eerst overtuigend aangetoond dat kleine sterrenstelsels in de buurt van onze Melkweg op hun beurt zijn opgebouwd uit nog kleinere sterrenstelsels."
Wetenschappelijk artikel
A relic from a past merger event in the Large Magellanic Cloud. Door: A. Mucciarelli, D. Massari, A. Minelli, D. Romano, M. Bellazzini, F.R. Ferraro, F. Matteucci, L. Origlia. In: Nature Astronomy (preprint, pdf)
Samengestelde afbeelding van NGC 2005 (links) en de Grote Magelhaense Wolk (rechts). De chemische samenstelling van de sterren in de sterrenhoop NGC 2005 wijkt af van andere sterren in de Grote Magelhaense Wolk. Het is het eerste bewijs voor samensmeltende dwergsterrenstelsels buiten onze Melkweg. (c) HLA/Fabian RR/ESO/VMC Survey/Astronomie.nl [CC BY-SA 3.0]