Met deze nieuwe telescoop kunnen wetenschappers voor het eerst op systematische wijze onderzoek doen naar de herkomst van hoge-energie neutrino's. Deze komen naar verwachting voort uit grote kosmische explosies (supernovae of gamma ray bursts) of botsingen tussen donkere-materiedeeltjes in het centrum van ons melkwegstelsel.
Kosmische neutrino's laten zich niet makkelijk detecteren. Deze hoog-energetische deeltjes schieten met hoge snelheid overal doorheen - ook door de aarde - en laten (bijna) geen sporen na. Heel soms botst een neutrino met een atoomkern in de aarde. Dan ontstaat een supersnel muon, een zware variant van het elektron. Dit muon zendt licht uit als het door het water rondom de detectorlijnen scheert, het zogenaamde Cherenkovlicht. De lichtgevoelige sensoren aan de detectorlijnen van Antares nemen dit licht waar.
Neutrino's zijn de enige deeltjes die door de aarde heen kunnen bewegen zonder gestopt te worden. De onderzoekers zoeken met de telescoop alleen naar lichtsporen die uit de bodem van de zee komen en nemen daardoor alleen die deeltjes waar die door de aarde heen zijn gereisd. Dat moet dan een neutrino zijn geweest.
De Antares telescoop bestaat uit 12 kabels van elk 450 m lang die verticaal verankerd zijn op de bodem van zee nabij Toulon, op een diepte van bijna 2,5 km. Elk van deze kabels draagt 75 lichtgevoelige sensoren. In april van dit jaar werden de laatste lijnen op de bodem van de zee afgezonken. Op 29 mei slaagde een op afstand bedienbare onderzeeboot erin de laatste twee detectorkabels met het kuststation te verbinden. Korte tijd later registreerde dit station in La-Seyne-sur-Mer in Zuid-Frankrijk de eerste meetgegevens.
Een internationaal team van wetenschappers en technici werkt samen aan dit project. Nederland draagt met name bij aan het geavanceerde uitleessysteem, dat gebaseerd is op fotonische technieken en nieuw ontwikkelde zoekalgoritmes. Vanuit Nederland nemen deel: het FOM-instituut Nikhef in Amsterdam, het Kernfysisch Versnellerinstituut van de Rijksuniversiteit Groningen en het Nederlands Instituut voor het Onderzoek der Zee in Den Burg.
Meer info op de Nikhef-website
Detectieprincipe van de Antares neutrinotelescoop, die nu helemaal compleet is en is gestart met onderzoek aan hoog-energetische neutrino's.
