Voor het eerst is er geboord op Mars! Nog nooit hebben we op Mars een monster genomen dat niet direct aan het oppervlak zit. Natuurlijk hebben we op aarde door meteorietenonderzoek wel wat informatie over gesteenten van dieper onder het oppervlak, maar daarvan is de precieze afkomst niet duidelijk. Nu kunnen we voor het eerst onder het oppervlak kijken en driedimensionaal onderzoek doen.
Uiteraard gaat NASA ook bij het boren niet over één nacht ijs en worden er goede voorbereidingen getroffen. Eerst zijn er een aantal potentiële locaties uitgezocht, die vervolgens goed onderzocht zijn met een aantal van de andere instrumenten op de arm van Curiosity. Op basis van deze gegevens is er eerst een proefboring van een paar centimeter gedaan, het ondiepe bovenste gat op de foto, en daarna een echte boring van 6,4 centimeter diep, het onderste gat.
De boor is een soort klopboor en wordt door een voorzichtig hamerende beweging de grond ingedreven. Het poeder dat daarbij vrijkomt wordt via de groeven in de boor naar boven geleid waar een kleine opslagplaats zit. Als het boren klaar is, wordt het poeder via het paarse buisje het zeef- en verdeelstation ingeleid. Door een paar keer kort te schudden zakken de deeltjes die kleiner zijn dan 150 micrometer (een hoofdhaar is ongeveer 50 micrometer dik) door de zeef. Dit zijn de deeltjes die later gemeten zullen worden door de analytische instrumenten in de buik van Curiosity, CheMin en SAM. Dit eerste monster wordt echter nog niet gemeten, maar alleen gebruikt om het hele zeef- en verdeelstation als het ware schoon te schrobben, voor het geval er toch per ongeluk aardse vervuiling is achtergebleven.
Waarom is boren op Mars zo belangrijk?
Het oppervlak van Mars wordt blootgesteld aan verschillende factoren. Deze kunnen het oppervlak van Mars aantasten waardoor de oorspronkelijke samenstelling kan veranderen. Een van de belangrijkste factoren die hierbij een rol spelen is straling, en dan twee soorten straling in het bijzonder: de ultraviolette (UV-)straling van de zon en de zonnewind en kosmische straling. Op aarde zijn we hiertegen goed beschermd, ons magnetisch veld houdt dezonnewind en de kosmische straling tegen en onze ozonlaag houdt de UV straling tegen. Naar de effecten van vooral deze straling wordt veel onderzoek gedaan. Over UV-straling op Mars is op dit moment al veel meer bekend dan over de zonnewind en kosmische straling. We weten van onderzoek op de aarde al dat UV-straling schadelijk is voor de mens en huidkanker kan veroorzaken. Maar UV-straling is niet alleen voor levende organismen schadelijk, maar ook voor de moleculen die zich daarin bevinden.
Op Mars, waar geen ozonlaag is, bereikt veel van de schadelijk UV-straling het oppervlak. Bijvoorbeeld dna wordt afgebroken door UV-straling, net als allerlei andere organische verbindingen die belangrijk zijn als bouwstenen van het leven. Hoe dergelijke organische moleculen op UV reageren is een van de dingen waar ik op dit moment onderzoek naar doe aan de Universiteit van Utrecht. In elk geval dringt UV nauwelijks door in de ondergrond, en enkele centimeters onder het oppervlak speelt dergelijke straling geen rol. En aangezien het vinden van organische verbindingen nou precies een van de belangrijkste doelen van de hele missie is, moest er een boor mee.
Inge Loes ten Kate is onderzoekster aan de Universiteit van Utrecht en is sinds zes jaar betrokken bij de ontwikkeling van de Marsverkenner Curiosity. Zij houdt voor de NOS een blog bij over de verkenningstocht van de Marswagen.
Bron: NOS