In de nacht van zondag 12 op maandag 13 augustus is er met een beetje geluk elke minuut een 'vallende ster' te zien. De aarde trekt dan door de meteorenzwerm Perseïden. Volgens Marc van der Sluys van hemel.waarnemen.com is maandagochtend 3.30 uur het beste moment. Ook een nacht eerder en later zijn er veel gloeiende gruisdeeltjes te zien. Je kunt de meteoren met het blote oog zien vanaf een onbewolkte, donkere plek. Je moet dan schuin omhoogkijken naar het noordoosten.
Vallende sterren zijn lichtflitsen die af en toe aan de sterrenhemel verschijnen. De flitsen hebben echter niets met sterren te maken. Ze worden veroorzaakt door ruimtegruis dat meestal kleiner is dan een zandkorrel. Het gruis raakt op ongeveer honderd kilometer boven ons hoofd de aardatmosfeer. De gruisdeeltjes kunnen snelheden bereiken van meer dan 200.000 kilometer per uur. Ieder deeltje drukt de lucht ervoor samen. Daardoor wordt de lucht even heel heet. Dat zien wij als een flitsje.
De Perseïden zijn vernoemd naar het sterrenbeeld Perseus, omdat de vallende sterren vanuit dat sterrenbeeld lijken te komen. Het sterrenbeeld Perseus staat in Nederland en België 's nachts hoog boven de noordoostelijke horizon.
Belgisch tintje
De meteorenzwerm bestaat uit achtergelaten puin van de komeet Swift-Tuttle. Doordat de aarde in haar baan om de zon door de puinwolk beweegt, zien wij deze meteorenzwerm ieder jaar rond dezelfde datum. In 1835 bepaalde de Belgische wetenschapper Adolphe Quetelet dat de zwerm schijnbaar uit het sterrenbeeld Perseus komt. In 1866 legde de Italiaanse sterrenkundige Giovanni Virginio Schiaparelli dankzij de Perseïden en de komeet Swift-Tuttle het verband tussen meteoren en kometenpuin.
In de nacht van het maximum, van zondag op maandag, zijn er vanaf 23.00 uur ongeveer 25 meteoren per uur te zien. Om middernacht zijn dat er al zestig per uur. Tussen 3.00 en 4.00 uur worden er tachtig meteoren verwacht.
Gunstiger dan gemiddeld
Ook in de nacht voor en de nacht na het maximum zijn er veel meteoren. Zo zijn er in de nacht van zaterdag op zondag rond 3.30 uur zo'n zestig meteoren per uur te zien. In de nacht van maandag op dinsdag zijn het er ongeveer zeventig per uur.
De Perseïdenzwerm valt dit jaar gunstiger dan gemiddeld. Dat komt doordat het maximum in de ochtend plaatsvindt en doordat de maan nauwelijks verlicht is en niet stoort. De laatste keer dat de astronomische omstandigheden zo gunstig waren, was volgens de Nijmeegse astronoom Marc van der Sluys (die hemel.waarnemen.com beheert) in 2010.
Om de meteoren zelf waar te nemen is geen speciale apparatuur nodig; het blote oog, een heldere hemel en een donkere waarneemplaats volstaan.
Op de website van de Werkgroep Meteoren staan de publiekssterrenwachten die speciaal voor de Perseïden opengaan voor het publiek.
(c) hemel.waarnemen.com
Het kaartje (klik voor volledig beeld) toont de sterrenhemel in noordoostelijke richting in de nacht van 12 op 13 augustus om 3.30 uur. De balk onderin is de horizon. De gele cirkel geeft de radiant aan. Dat is het centrum waar de meteoren vandaan lijken te komen. De witte streepjes stellen meteoren voor. De blauwe strepen verbinden de sterren van de sterrenbeelden. Linksonder staat het sterrenbeeld Grote Beer (steelpan). Bovenaan in het midden staat het W-vormige sterrenbeeld Cassiopeia.
Credit: Ed Sweeney, Santa Cruz, USA
Een zeer heldere meteoor tijdens de meteorenzwerm Leoniden (dus niet de Perseïden) in november 2009.