Bolvormige sterrenhopen bestaan meestal uit honderdduizenden of miljoenen oude sterren die zich als een groep door een sterrenstelsel verplaatsen. De metaalarme bolhoop heet RBC EXT8, bevindt zich in de Andromedanevel en heeft een metaalgehalte van -2,9 dex. De sterren in de hoop hebben gemiddeld 800 keer zo weinig metalen als onze zon en zijn drie keer zo metaalarm als het vorige laagterecord in bolhopen.
De astronomen staan voor een raadsel, omdat tot nu toe werd gedacht dat grote bolvormige sterrenhopen behoorlijk wat metalen moesten bevatten. De nieuwe vondst stelt deze zogeheten metaaldrempel ter discussie. Daarnaast kan de ontdekking ook gevolgen hebben voor de theorieën over de vorming van sterrenstelsels in het jonge heelal.
De onderzoekers deden hun waarnemingen met de HIRES-spectrometer van de Keck Telescoop op Hawaï. Ze rafelden op 25 oktober 2019 het licht uiteen van vijf bolhopen in sterrenstelsels in de buurt van onze Melkweg. Oorspronkelijk stond de bolhoop RBC EXT8 niet op het programma, maar de onderzoekers hadden een paar uur waarneemtijd over en besloten hun telescoop op de bolhoop te richten. Ze maakten twee spectroscopische opnamen van elk twintig minuten voor het metaalgehalte en gebruikten drie archiefbeelden van de Canada-France-Hawaii Telescope om de grootte van de hoop te bepalen.
Søren Larsen (Radboud Universiteit, Nijmegen) leidde het onderzoek. Hij hield via Skype contact met zijn mede-onderzoekers Jean Brodie (Swinburne University of Technology, Australië, en University of California, Santa Cruz, Verenigde Staten), Aaron Romanowsky (San Josė State University, Verenigde Staten, en University of California, Santa Cruz), en Asher Wasserman (University of California, Santa Cruz, Verenigde Staten). Wasserman bestuurde vanuit Californië de telescoop op Hawaï. Larsen zegt hierover: "Vanwege het tijdsverschil tussen Hawaï en Nederland was dit voor mij ideaal. Ik kon overdag vanuit mijn woonkamer naar de sterren kijken."
In de toekomst hopen de onderzoekers meer metaalarme bolhopen te vinden en het raadsel over het ontstaan ervan op te lossen.
Science-artikel
"An extremely metal-deficient globular cluster in the Andromeda Galaxy." Søren S. Larsen, Aaron J. Romanowsky, Jean P. Brodie, Asher Wasserman. In Science, 16 oktober 2020.