Radioastronomen hebben in een ‘baby-quasar’ een onverwachte structuur gevonden. Deze structuur is waargenomen met de zeer gevoelige telescopen van het zogenoemde Europese VLBI Netwerk (EVN). De resultaten van deze waarneming zijn gepubliceerd in Astronomy and Astrophysics.
Quasars zijn de krachtigste energiebronnen in het heelal. Ze lijken op sterren, maar ze bevinden zich op veel grotere afstand van de aarde. Door deze afstand kunnen we met radiotelescopen quasars zien zoals ze er miljarden jaren geleden uitzagen, toen het heelal nog veel jonger was. De baby-quasar is een paar jaar geleden ontdekt en nu met tien radiotelescopen in Europa (inclusief de Westerbork Telescoop), China en Zuid-Afrika verder onderzocht.
De quasar, genaamd J1427+3312, op een golflengte van 18 cm. De dubbele morfologie en het radiospectrum impliceren dat de leeftijd van de quasar een paar duizend jaar is.
In de quasar zijn twee structuren te zien die ongeveer 480 lichtjaar bij elkaar vandaan liggen. Deze structuur, samen met een kenmerkend steil radiospectrum, is typisch voor jonge quasars. Wat de quasar zo interessant maakt, is de extreem grote afstand. Hij ligt zo ver weg van ons melkwegstelsel dat het licht dat hij uitstraalt er meer dan 13,5 miljard jaar over heeft gedaan om ons te bereiken. Dit is meer dan 90% van de leeftijd van het heelal. Met andere woorden, het beeld dat met de telescopen is verkregen, is waargenomen op een moment dat het heelal anderhalf miljard jaar oud was. Dit komt overeen met het tijdstip waarop het heelal jonger was dan 10% van zijn huidige leeftijd.
De quasar ligt heel dicht bij de zogenaamde ‘Middeleeuwen’ van het heelal. Dit is een fase in de ontwikkeling van het heelal waarin het universum zoals het er nu uitziet, met zijn verscheidenheid aan melkwegstelsels, sterren en planeten, is gevormd. Speciaal voor deze fase wordt de volgende generatie radiotelescopen gebouwd: de LOFAR telescoop (de Low Frequency Array) en de SKA (de Square Kilometre Array).
Zsolt Paragi, Senior Support Scientist van JIVE legt uit: ‘Met de tien telescopen in Europa, China en Zuid-Afrika konden we een zeer gevoelig beeld krijgen, iets dat een paar jaar geleden nog niet mogelijk was. De gegevens van de tien telescopen werden bij JIVE met een snelheid van 10 gigabit per seconde teruggespeeld. Dit is ongeveer vergelijkbaar met duizend dvd’s die tegelijkertijd worden afgespeeld’.
Leonid Gurvits, hoofd Space Science bij JIVE (Joint Institute for VLBI in Europe), noemt de baby-quasar een ‘krachtige vuurtoren die we op een dag zullen gebruiken om met de nieuwe generatie radiotelescopen terug te kijken in de tijd. Het vinden van deze jonge quasar op zo’n vroeg moment in het kosmologisch tijdperk is als het ontdekken van één van de zeven wereldwonderen: de vuurtoren van Alexandrië, nog in perfecte staat!’
JIVE
Astronomen brengen ‘baby-quasar’ in kaart
