Radioflitsen
Antonia Rowlinson gaat binnen het QuickBlitz-project korte radioflitsen gebruiken om de overblijfselen van neutronenster-fusies te onderzoeken. Neutronensterren zijn stellaire objecten die ongeveer zo groot zijn als Amsterdam (straal van 10 km), maar een massa vergelijkbaar met die van de zon. Daarmee zijn het de objecten met de grootste dichtheid in het heelal. Wanneer neutronensterren samensmelten, produceren ze extreem krachtige uitbarstingen van gammastralen en zwaartekrachtgolven (rimpelingen in de ruimtetijd). Maar het is steeds niet bekend waarin die samensmelting resulteert: een zwart gat, of een nog extremere neutronenster? Als ze een nog massievere neutronenster maken, zouden astronomen verwachten korte radioflitsen te zien nadat de fusie heeft plaatsgevonden. Maar zulke korte radioflitsen zijn nog niet met zekerheid waargenomen.
Rowlinsons project heeft als doel een antwoord te vinden op de fundamentele vraag “Wat gebeurt er na samensmeltingen van neutronensterren?”. Hiervoor maakt ze gebruik van LOFAR, de grootste laagfrequente radiotelescoop ter wereld. De kern van LOFAR staat in Nederland en wordt beheerd door ASTRON (het Nederlandse Instituut voor Radioastronomie). QuickBlitz bouwt ook een nieuw instrument op LOFAR dat de hele zichtbare radiohemel boven Nederland kan afzoeken naar opvallende radioflitsen.
Oude sterren
Het onderzoek van Else Starkenburg richt zich op de vroege geschiedenis van ons sterrenstelsel, met een focus op de eerste paar miljard jaar na de oerknal. Hoewel missies zoals Gaia astronomen cruciale inzichten hebben gegeven in het verleden van de Melkweg, blijft de vroegste geschiedenis relatief onbegrepen. Sterren uit zulke vroege generaties zijn erg schaars en slechts weinigen zijn goed bestudeerd. Nieuwe multiplex-instrumenten, met name WEAVE en 4MOST, zullen hier de komende jaren verandering in brengen en Gaia's gegevens aanvullen met radiale snelheden en chemische samenstellingen voor deze oude sterren.
Else en haar team zijn intensief betrokken geweest bij de voorbereidingen voor deze waarnemingen. Ze kijkt ernaar uit om met haar ERC-team voor het eerst een complete inventarisatie van zeer metaalarme (en waarschijnlijk oude) sterren in verschillende delen van de Melkweg te maken en te analyseren. Het team zal de vroege chemische evolutie in verschillende galactische omgevingen onderzoeken, wat zal leiden tot een beter begrip van het baby-sterrenstelsel dat uitgroeide tot onze Melkweg.
Consolidator Grant
De Europese Onderzoeksraad (ERC) heeft de Consolidator Grants toegekend aan 328 onderzoekers. Deze subsidies, met een totale waarde van 678 miljoen euro, zijn bedoeld om vooraanstaande wetenschappers te ondersteunen bij het opzetten van hun onafhankelijke onderzoeksteams en het ontwikkelen van hun meest veelbelovende wetenschappelijke ideeën. De financiering wordt verstrekt via het Horizon Europe programma van de EU.