Alle seinen op groen voor blik op rode planeet Mars

Helder, groot en hoog
In principe is een oppositie van Mars niet heel bijzonder. Het fenomeen vindt namelijk om de 780 dagen plaats. De oppositie van 2020 verdient echter een eervolle vermelding, omdat alle drie de indicatoren die astronomen gebruiken op 'groen' staan. Op 14 oktober is Mars helder (magnitude -2,4), de schijnbare grootte is goed (22 boogseconden) en de hoogte aan de hemel is oké (43 graden). Volgens de website hemel.waarnemen.com zijn er pas in 2052 en 2099 weer 'perfecte' opposities.

Esther Hanko, coördinator van de publieksactiviteiten van het Anton Pannekoek Instituut voor Sterrenkunde (Universiteit van Amsterdam) tempert echter de verwachtingen, want Mars staat nog steeds op meer dan 60 miljoen kilometer van de aarde. "Met het blote oog is de planeet te zien als een oranjerode stip. Door een verrekijker is het een wat grotere vlek. En met een goede telescoop zoals wij die op het instituut hebben, kun je donkere en lichte gebieden zien en een witte poolkap. Maar zo mooi en zo duidelijk als de foto's gemaakt door Marssondes of door de Hubble Ruimtetelescoop wordt het nooit."

Tekst gaat door onder foto van Mars gemaakt door een telescoop vanuit Amsterdam. (c) Michèl Demeij Vermeulen (Volkssterrenwacht Amsterdam)Van oost via zuid naar west
Mars beweegt in oktober mee met het sterrenbeeld Vissen. De planeet komt 's avonds in het oosten op, staat rond middernacht hoog in het zuiden en gaat in de vroege ochtend onder in het westen. De komende maanden komt Mars steeds iets vroeger op. Dat is fijn voor de waarnemers, maar doordat Mars van ons af beweegt, lijkt hij steeds kleiner.

Livestream op Youtube
Vanwege de coronabeperkingen heeft de Universiteit van Amsterdam besloten om de Mars-oppositie via een eigen livestream op Youtube te bekijken en te becommentariëren. Op woensdag 14 oktober om 21.00 uur geven drie promovendi commentaar bij de beelden die een telescoop van het observatorium van het Anton Pannekoek Instituut maakt. De jonge onderzoekers vertellen over onze naaste buur en beantwoorden publieksvragen over de rode planeet. Die vragen kunnen gesteld worden via de chatfunctie in Youtube. In het 'voorprogramma' staan Jupiter en Saturnus. Bij slecht weer worden eerder gemaakte opnamen getoond.

Tekst gaat door na de foto van de klassieke refractortelescoop in de koepel van het Anton Pannekoek Instituut (UvA). Een refractortelescoop is een telescoop met lenzen en dus niet met spiegels. De sterrenkundigen kijken direct door de lenzen naar planeten of sterren. (c) Anton Pannekoek Instituut

Start virtueel sterrenkijkseizoen
De livestream met Mars vormt bij het Anton Pannekoek Instituut de start van een virtueel sterrenkijkseizoen. Er zijn ook virtuele sterrenkijkavonden op 24 oktober (Nacht van de Nacht), 29 november, 14 december (meteorenzwerm Geminiden), 22 januari (extra vroeg, speciaal voor kinderen), 19 februari en 19 maart (Landelijke Sterrenkijkdagen). De website van het Anton Pannekoek Instituut toont tijden, bijzonderheden en wijzigingen.

Foto van Mars gemaakt door ruimtetelescoop Hubble bij de oppositie in 2016. Die oppositie was vanaf de aarde veel slechter te zien, omdat het midden in de zomer was en Mars niet hoog boven de horizon kwam. Hubble heeft daar geen last van. (c) NASA & ESA