Wetenschapsfinancier NWO heeft een subsidie van 300.000 euro toegekend aan het BlackGEM-project van de Nederlandse Onderzoekschool voor Astronomie (NOVA) en de Radboud Universiteit. Met het geld kan het BlackGEM-team onder leiding van Paul Groot en Marc Klein Wolt de constructie financieren van een vijftal telescopen, die zullen worden gemaakt van koolstofvezels.
BlackGEM gaat licht opvangen van samensmeltende zwarte gaten en neutronensterren. Bij deze samensmeltingen wordt de ruimtetijd zozeer vervormd dat de hierdoor ontstane rimpelingen tot op aarde meetbaar zullen zijn met de Virgo- en LIGO-lasersystemen in Italië en de VS. Het detecteren van deze zwaartekrachtsgolven is nog nooit eerder gelukt en zal een volledig nieuwe mogelijkheid bieden om het heelal te bestuderen. Virgo en LIGO houden weliswaar continu de hele hemel in de gaten, maar zijn nogal 'kippig' en kunnen de positie van de samensmelting bepalen met een nauwkeurigheid niet beter dan 400 maal de omvang van de volle maan. De beeldkwaliteit van BlackGEM wordt daarentegen extreem goed, zodat de telescoop de gravitatiestralingsbronnen die door Virgo en Ligo worden ontdekt, in veel groter detail kan karakteriseren.
Dit jaar nog zal het eerste prototype telescoop worden gebouwd en getest. Dit prototype zal onder de naam MeerLICHT gekoppeld worden aan de MeerKAT radio-array in Zuid-Afrika. In 2015 zullen de andere vier telescopen worden gebouwd. Begin 2016 worden ze naar ESO's La Silla sterrenwacht in Noord-Chili gebracht. BlackGEM wordt de eerste puur Nederlandse optische waarneemfaciliteit.
De carbon-fiberconstructie zal worden ontworpen en gemaakt bij Airborne Composites in Den Haag, hetzelfde bedrijf dat ook de segmenten van de ALMA-telescoopschotels heeft gebouwd. De strenge eisen aan de beeldkwaliteit van BlackGEM vereisen een telescoop die extreem stijf is en niet vervormt als gevolg van temperatuurvariaties. De unieke combinatie van industrie met wetenschap maakt dit project exemplarisch voor het Nederlandse topsectorenbeleid.
Airborne Composites en RU/NOVA bouwen BlackGEM: een groothoektelescoop van koolstofvezels
