De Gaia-satelliet heeft nauwkeurig de snelheid, positie en afstand van bijna twee miljard sterren vastgelegd. Met die zogeheten astrometrische gegevens hebben sterrenkundigen een uiterst precieze en dynamische 3D-kaart van de Melkweg gemaakt. Gaia werd in 2013 gelanceerd. Begin 2025 werden de metingen gestaakt doordat de brandstof opraakte. In maart van dat jaar werd de satelliet in een baan om de zon 'geparkeerd' en uitgezet.
Planeten ontdekken
Met de gegevens van Gaia kunnen ook exoplaneten ontdekt worden. Als een planeet om een ster draait dan veroorzaakt zijn zwaartekrachtsaantrekking minieme, periodieke schommelingen in de positie en snelheid van de ster. Gaia detecteerde die schommelingen. Ook merkte Gaia een tijdelijke afname in het sterlicht wanneer er exoplaneet voor bewoog. Astronomen verwachten met de gegevens van Gaia bijna 30.000 exoplaneten te vinden.
Exotische objecten bestuderen
Behalve naar sterren en exoplaneten heeft Gaia ook gekeken naar exotische objecten zoals bruine dwergen. Dat zijn sterren die zo klein en koel zijn dat ze geen waterstof fuseren en nauwelijks licht uitstralen. Verder bracht Gaia honderdduizenden planetoïden en kometen in kaart en legde miljoenen quasars en sterrenstelsels vast.
Nederlandse inbreng
Nederlandse sterrenkundigen spelen een belangrijke rol in het bewerken van de enorme hoeveelheid gegevens. Daardoor ontdekken zij vaak als eerste bijzonderheden. Bijvoorbeeld dat de Melkweg gevormd is door meerdere fusies van sterrenstelsels, dat sterren in de Melkweg vaak in groepjes reizen en dat de jonge Melkweg een gigantisch ander sterrenstelsel opslokte.
Bron: Gaia-website van ESA (Engels)