BlackGEM bestaat uit drie optische telescopen die op de ESO-sterrenwacht La Silla in Noord-Chili vanaf 2023 lichtflitsen gaan zoeken van samensmeltende zwarte gaten en neutronensterren. BlackGEM wordt geleid vanuit Nederland.
Als zwaartekrachtsdetectoren zoals Virgo en LIGO een zwaartekrachtgolf opmerken, wijzen ze een gebied aan de hemel aan ter grootte van tenminste twintig bij twintig volle manen. BlackGEM is ontworpen om zeer efficiënt in dat gebied te zoeken naar optische tegenhangers. BlackGEM kan dan de precieze plek traceren waar de botsing heeft plaatsgevonden. Daarna kunnen grotere telescopen zich op de plek richten.
Ook pulsars, exoplaneten en gammaflitsers
BlackGEM gaat niet alleen naar botsende zwarte gaten en neutronensterren kijken. De telescoop zal ook voor het eerst in de geschiedenis een 'meerkleuren'-film maken van de zuidelijke hemel. BlackGEM zal met zes verschillende kleurfilters de hemel afspeuren. Daarnaast zal de array onder andere kijken naar pulsars, exoplaneten, gammaflitsers, bruine dwergen, witte dwergen, sterclusters en dubbelsterren.
Apparatuur
De speciale constructie van koolstofvezels waarin de telescoop zich bevindt, is gemaakt door het Haagse bedrijf Airborne Composites. Elke telescoop bevat een 110 megapixelcamera en kan in één keer een stuk hemel ter grootte van dertien volle manen zien. De koeling voor de camera is ontwikkeld aan de KU Leuven. De telescoop werd ontworpen en in elkaar gezet bij ASTRON in Dwingeloo door de Optisch/Infraroodgroep van de Nederlandse Onderzoekschool voor Astronomie (NOVA). BlackGEM wordt gefinancierd door de NOVA, de Radboud Universiteit Nijmegen, KU Leuven en de Nederlandse Organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek.
BlackGEM versus MeerLICHT
De telescoop MeerLICHT stond model voor BlackGEM. Die telescoop, ook een Nederlands initiatief, bevindt zich in Zuid-Afrika en is gekoppeld aan een aantal radiotelescopen.
Nieuws over BlackGEM
- 10 januari 2024: BlackGEM-telescopen in Chili officieel geopend
- 17 november 2023: Publiek gaat helpen bij zoektocht zwarte gaten
- 16 mei 2023: BlackGEM-telescopen jagen op bronnen van zwaartekrachtgolven
- 25 november 2020: Zwarte-gatenconsortium ontvangt 4,9 miljoen euro
- 6 mei 2019: Prijs voor technici en ontwikkelaars van BlackGEM-telescopen
- 3 maart 2014: BlackGEM: een groothoektelescoop van koolstofvezels
Bronnen: BlackGEM-website (Engels), NOVA
Twee van de drie BlackGEM-telescopen in Chili. (c) BlackGem