Gedeeltelijke zonsverduistering op 10 juni 2021

Op donderdag 10 juni 2021 is vanuit Nederland een gedeeltelijke zonsverduistering zichtbaar. Tenminste, als het niet bewolkt is! Hieronder vind je tijden, kijktips, een wedstrijd voor basisscholen, informatie over activiteiten bij universiteiten en links naar lesmateriaal.

De gedeeltelijke zonsverduistering van 10 juni is de eerste eclips die zichtbaar is vanuit Nederland sinds maart 2015. In Noord-Canada, Groenland en Rusland is de eclips ringvormig. Een gedeeltelijke zonsverduistering is natuurlijk lang niet zo spectaculair als een volledige zonsverduistering, waarbij de maan de hele zonneschijf bedekt. Maar met een goede eclipsbril kunnen kinderen en volwassenen zien hoe de maan een 'hapje' uit de zon neemt. Kijk nooit direct naar de zon, maar gebruik een goede eclipsbril.

Tijden: begin: 11.18 uur | maximum: 12.22 uur | eind: 13.31 uur
De zonsverduistering van 2021 is de eerste zonsverduistering sinds maart 2015 die zichtbaar is vanuit Nederland. De maan schuift vanaf 11.18 uur (tijd in Amsterdam – elders in Nederland kunnen de tijdstippen enkele minuten verschillen) langzaam tussen de aarde en de zon. De maan bedekt de noordelijke rand van de zon. Het maximum vindt plaats om 12.22 uur. Op dat moment is 29 procent van de middellijn van de zon door de maan bedekt. Meer details en animaties staan op hemel.waarnemen.com.

Kijktips: gebruik een eclipsbril, een gaatjescamera of kijk een livestream
Minder zonlicht betekent niet dat je zomaar naar de zon kunt kijken. Heb je geen telescoop of camera met een speciale zonnefilter op? Geen probleem. Er zijn veel mogelijkheden om de gedeeltelijke zonsverduistering op 10 juni 2021 op een veilige manier te bekijken. Hier volgen vier kijk-tips:

1. Schaf een eclipsbril aan. Deze brillen zijn gemaakt met een speciale filter om veilig naar de zon te kijken. Gebruik geen oud brilletje, want die kunnen beschadigd zijn. Deze zijn te koop bij onder andere www.eclipsbrillen.nl.
2. Maak een gaatjescamera. Een gaatjescamera (pdf) is eenvoudig zelf te maken. Doordat het licht geprojecteerd wordt, kijk je niet rechtstreeks in de zon.
3. Gebruik een vergiet. Geen zin om te knutselen? Een metalen vergiet met ronde gaten werkt volgens hetzelfde principe als een gaatjescamera. Elk gaatje projecteert een beeld van de zon op de grond. Zo heb je tientallen kleine beelden van de zonsverduistering!
4. Kijk een livestream. Ga bijvoorbeeld naar een livestream van een van de Nederlandse universiteiten (zie hieronder voor details).

Wil je meer tips over hoe je de zonsverduistering kan bekijken op een veilige manier? Download dan de gratis brochure van astronomie-popularisator Rob Walrecht (pdf).

Wedstrijd voor basisscholen: win een bezoek van het mobiele planetarium!
Astronomie.nl organiseert een wedstrijd voor basisscholen. Welke klas kan de beste uitlegfilmpje maken over hoe een zonsverduistering ontstaat? Het beste filmpje wint een bezoek van het mobiele planetarium op 10 juni. Wij brengen eclipsbrillen mee om de zonsverduistering te bekijken vanaf het schoolplein. En elke klas (groep 3 t/m 8) krijgt een korte uitleg over zonsverduisteringen in het planetarium.

Spelregels

• Maak met je klas een uitlegfilmpje van hoe een zonsverduistering werkt. Wees gerust creatief. Het filmpje mag maximaal 2 minuten duren.
• Zet je filmpje op Youtube  en mail de link naar nova@astronomie.nl
• De deadline is 6 juni 2021, 17.00 uur.
• Wij nemen op 7 juni contact op met de winnende school om het bezoek te organiseren. Als je niets van ons hoort, heb je niet gewonnen.

Activiteiten bij de Nederlandse universiteiten
De vier Nederlandse universiteiten die verenigd zijn in de onderzoeksschool NOVA organiseren diverse activiteiten op 10 juni 2021.

• Universiteit van Amsterdam: bekijk de Youtube-livestream die gemaakt wordt vanaf een van de telescopen op het Science Park. Of probeer in het centrum van Amsterdam een onderzoeker tegen het lijf te lopen die eclipsbrillen uitdeelt en kijktips geeft. Houdt de website in de gaten van het Anton Pannekoek Instituut voor Sterrenkunde.
• Rijksuniversiteit Groningen: bekijk de livestream van de zonnetelescoop van het Kapteyn Instituut en volg de uitleg en beelden van andere plekken. En heb je zin in wat voorpret? Op 27 mei geeft dr. Michael Wilkinson al een online lezing. Meer weten? Check de site van het Kapteyn Instituut.
• Universiteit Leiden: in samenwerking met stichting WLS en Camras Dwingeloo kun je via de Universiteit Leiden live kijken naar de gedeeltelijke zonsverduistering via de een zonnetelescoop en een radiotelescoop. De radiotelescoop heeft geen last van eventuele wolken! Houdt de site van de Leidse Sterrewacht in de gaten.
• Radboud Unversiteit Nijmegen: De sterrenkundigen van de Radboud Universiteit verzorgen een livestream. Vooraf wordt een korte lezing gehouden. Het evenement is gericht op basisschoolleerlingen, maar iedereen mag zich aanmelden.

En wil je je weten of er in jouw buurt ook iets wordt georganiseerd? Kijk dan eens op de speciale zonsverduisteringswebsite van de KNVWS.

Lesmateriaal
NOVA en de samenwerkende partners hebben voor alle leeftijden lesmateriaal over de zon, over de maan en over zons- en maansverduisteringen.:

Basisonderwijs
Poster van de maan (alle leeftijden)
Zon, aarde, maan (lespakket voor groep 3-4)
Zonsverduistering (lespakket voor groep 5-6)
Maansverduistering en fasen van de maan (lespakket voor groep 7-8)

Voortgezet onderwijs
Poster van de maan (alle leeftijden)
Maanfasen en verduisteringen (lespakket voor klas 1 en 2)
Inleiding sterrenkunde (hoofdstuk over zons- en maansverduisteringen)