De Nebraschijf - De ontdekking van de hemel (Drents Museum, Assen t/m 18 sep)

Een van de topstukken van de Europese archeologie komt deze zomer naar Assen. Van 6 augustus tot en met 18 september 2022 presenteert het Drents Museum de eerste realistische weergave van de nachtelijke hemel: de Nebraschijf. Op zondagmiddag 14 augustus is ook het mobiele planetarium van NOVA/astronomie.nl aanwezig.

De Nebraschijf dateert uit de bronstijd en heeft sinds 2013 UNESCO-erkenning als documentair en digitaal erfgoed en staat op de lijst van het 'Memory of the World Register’. De schijf behoort tot de collectie van het Landesmuseum für Vorgeschichte in Halle (Duitsland) en wordt zelden uitgeleend. Het object is voor het eerst in Nederland te zien.

De met goud ingelegde bronzen hemelschijf is in 1999 gevonden in Nebra in de Duitse deelstaat Saxen-Anhalt. De schijf dateert van circa 1750 v.Chr. en is rond 1600 v.Chr. als offer in de grond begraven. De Nebraschijf toont de eerste realistische weergave van de nachtelijke lucht. De hemel is natuurgetrouw met sterren als stralende punten afgebeeld en niet als goden of mythische dieren. De schijf diende waarschijnlijk als een soort van kalender en laat zien dat men in de bronstijd over kennis van de sterrenhemel beschikte.

Religieuze betekenis
Hoogstwaarschijnlijk heeft de hemelschijf van Nebra naast een praktische ook een religieuze betekenis gehad. Dat blijkt uit het feit dat het object als offer in de grond is begraven. Daarnaast zijn er in de loop der jaren veranderingen aan de schijf aangebracht. Zo zijn ‘horizonbogen’ toegevoegd die de zonsopgangs- en zonsondergangspunten van de zonnewendes aan de horizon ter plaatse aangeven. Later is een boot op de schijf gezet, omdat men destijds dacht dat de zon en maan werden voortgetrokken door een boot. Dit is ook te zien op talloze rotsgravures en bronzen vondsten.

Tentoonstelling
In de tentoonstelling in de Abdijkerk van het Drents Museum maken bezoekers een reis van Nederland naar Nebra. Tijdens deze reis maken ze kennis met vondsten en met gebruiken uit de bronstijd. Samen met de bezoekers wordt gezocht naar het antwoord op de vraag waarom mensen al duizenden jaren lang geïnteresseerd zijn in de sterrenhemel.

Activiteiten
Bij de tentoonstelling is een uitgebreid activiteitenprogramma op de zondagen 7 en 14 augustus. In samenwerking met ASTRON zijn er op die dagen familielezingen van universitair docent astronomie André Offringa. Bovendien staat er op zondag 14 augustus in de Statenzaal een mobiel planetarium van NOVA/astronomie.nl. Dat is een opblaasbare koepel van 3,5 meter hoog en 6 meter doorsnede waarin aan de binnenkant interactieve films worden geprojecteerd van de sterrenhemel en al het moois in het heelal. Ook zijn er workshops waarbij bezoekers helpen bij het bouwen van een zonnewijzer en is er de mogelijkheid om een handige ‘tool’ te knutselen die te maken heeft met de fasen van de maan.

 Actueel programma en tickets via de site van het Drents Museum