In een deze maand te verschijnen publicatie in het internationale tijdschrift ‘Communicating Astronomy with the Public’ beschrijft de Groningse sterrenkundehoogleraar Peter Barthel zijn onderzoek naar illustraties van de maan op cadeaupapier en in kinderboeken, in Nederland en Amerika.
In veel gevallen staat de halve maan of de maansikkel verkeerd afgebeeld op Nederlands sinterklaaspapier en in kinderboeken: in plaats van de avondmaan wordt vaak de ochtendmaan getekend. “Dat is fout”, vindt de hoogleraar, “want we hebben pakjesavond en niet pakjesochtend". De Amerikanen doen het iets beter maar ook daar komt soms een verkeerde maan voor op Santa Claus illustraties en op kerstkaarten. Ook in boeken rond de thema's Sint Maarten en Halloween heeft Barthel verkeerde manen aangetroffen. Hij deed zijn onderzoek in de periode november 2010 - januari 2011, in Nederland en in Amerika.
"Ik constateer dat een illustrator niet snapt wat hij of zij tekent, want om vier uur 's-ochtends is pakjesavond voorbij en horen kinderen niet meer met een lampion langs de deuren te lopen of de kerstboom te versieren", zegt Barthel. "Mijn onderzoek toont aan dat de leek - in dit geval de illustrator – niet begrijpt hoe de fasen van de maan ontstaan, en dat kennelijk ook niet wil begrijpen. Dat is natuurlijk ook niet vreselijk belangrijk, maar aan de andere kant is het simpel om te snappen en geeft het een kick als je het wél begrijpt. We zingen "het heerlijk avondje is gekomen”, en niet: “het heerlijk ochtendje is gekomen", dus kijk gewoon eens zelf naar buiten hoe die avondmaan er uitziet!"
Hoewel het doen van sterrenkundig onderzoek aan sterrenstelsels en het publiceren daarover Barthels eigenlijke werk is, vindt hij wetenschaps-educatie en –communicatie zeer belangrijk. “Als deze publicatie-met-een-knipoog tot resultaat heeft dat meer mensen snappen dat volle maan opkomt als de zon ondergaat en dat een maansikkel ontstaat doordat de zon van opzij, dat wil zeggen van rechts in de avond en van links in de ochtend, op de maan schijnt, dan zijn de twee weken die dit onderzoek me hebben gekost absoluut de moeite waard geweest”, aldus de sterrenkunde prof.
Preprint artikel
Tabellen met correct en foutief sinterklaaspapier
Welke maan schijnt door de bomen? - Groningse astronoom onderzoekt sinterklaaspapier
